هر سال سطح قابل توجهی از جنگل‌ها و مراتع در سراسر دنیا به دلیل آتش سوزی هایی که عمدتاً ریشه‌های انسانی دارند از بین می‌روند. در ایران نیز این آسیب سالانه بخش زیادی از عرصه‌های منابع طبیعی را عاری از پوشش گیاهی می‌کند و حتی گونه‌های جانوری را نیز از بین می‌برد. این تهدید امسال به شکل ویژه‌تر و جدی تری مراتع و جنگل‌های ایران را تهدید می‌کند.
کارشناسان منابع طبیعی می‌گویند افزایش پوشش گیاهی امسال ممکن است به وقوع آتش سوزی‌های بیشتر در عرصه‌های منابع طبیعی منجر شود و از این لحاظ تهدیدی برای جنگل‌ها و مراتع به حساب می‌آید. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری نیز اخیراً در اطلاعیه‌ای هشدارهای لازم را برای آگاه سازی مردم نسبت به شرایط حساس منابع طبیعی در سال جاری و تابستان پیش رو منتشر کرد.

فراخوان محافظت از منابع طبیعی
مدیر روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری ضمن دعوت از همه مردم به رعایت نکات لازم برای جلوگیری از وقوع آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع به خبرنگار ایرنا گفت: تلاش شده تا با انتشار اطلاعیه در فضای مجازی و رسانه‌ها، ذهن جامعه نسبت به این موضوع و تقویت احتمال آتش سوزی به دلیل افزایش پوشش گیاهی عرصه‌های منابع طبیعی حساس‌تر شود.
کامران طالبی بریجانی افزود: نکاتی مانند پرهیز از روشن کردن آتش در جنگل‌ها و مراتع، آگاه سازی کودکان در زمینه ممنوعیت روشن کردن کبریت در جنگل‌ها، پاک کردن نقطه انتخاب شده برای روشن کردن آتش از علوفه و خاشاک و چوب‌های خشک در صورت نیاز به ایجاد آتش، پرهیز از رها کردن ته سیگار در طبیعت جنگلی و مرتعی، اطمینان از کامل خاموش شدن آتش پیش از خروج از منطقه و اعلام فوری خبر حادثه به نیروهای منابع طبیعی با شماره تلفن رایگان ۱۵۰۴ و مسئولان محلی از نکاتی هستند که انتظار داریم مردم استان و مسافران همواره مد نظر داشته باشند.

کاهش آتش سوزی جنگل‌ها
در سال‌های اخیر تلاش زیادی برای کاهش آتش سوزی در جنگل‌های کشور و به ویژه جنگل‌های شمال شد. با وجود کمبود امکانات و نیروهای حفاظتی در سال گذشته به گفته سرهنگ حسینعلی خورشیدی فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری، آتش سوزی جنگل‌های مازندران با کاهشی تقریباً ۳۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۶ به ۱۱۰ هکتار رسید. امسال هم تا کنون به لطف بارش‌های مناسب ابتدای سال و خیس بودن مراتع و جنگل‌ها خوشبختانه هنوز آتش سوزی گریبان عرصه‌های منابع طبیعی مازندران را نگرفته، اما این روند کاهشی ممکن است با توجه به مستعدتر بودن عرصه‌های مرتعی و جنگلی برای آتش سوزی در سال جاری ادامه نیابد.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، شرایط امسال جنگل‌ها و مراتع را نسبت به سال‌های اخیر متفاوت و شکننده‌تر عنوان کرد و گفت: هشدارهای مطرح شده در واقع همان هشدارهای همیشگی هستند، اما حساسیت بر توجه به این هشدارها به دلیل افزایش احتمال آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع باید افزایش یابد.
خورشیدی افزود: تفاوت شرایط امسال نسبت به سال‌های گذشته این است که رویش گیاهان در جنگل‌ها و مراتع زیاد شده و زیراشکوب ها نسبت به سال گذشته بیشتر هستند. از طرفی پیش بینی‌ها بر این است که تابستان امسال بارش کمتری نسبت به سال گذشته داشته باشیم. به همین دلیل احتمال دارد بر اثر غفلت‌هایی که معمولاً در عرصه‌های منابع طبیعی انجام می‌شود اتفاقات تلخی رقم بخورد. توقع و انتظار ما این است که مردم و همه کسانی که به جنگل می‌روند مراقبت و مواظبت را در دستور کار قرار دهند.
وی ضمن درخواست از مردم برای تماس با شماره تلفن ۱۵۰۴ در صورت مشاهده حوادث مربوط به منابع طبیعی به منظور حضور فوری نیروهای حفاظت منابع طبیعی، تصریح کرد: موضوع دیگری که انتظار داریم مورد توجه مردم قرار بگیرد، رعایت نکات ایمنی هشدار داده شده است. با توجه به افزایش دما و خشکی پوشش گیاهی، حتی یک شیشه رها شده در جنگل می‌تواند مانند یک ذره بین عمل کند و منجر به آتش سوزی شود.

افزایش سرعت و حجم آتش سوزی
این مسئول گفت: شرایط شکننده امسال هم در جنگل‌ها و هم در مراتع وجود دارد و این طور نیست که مراتع مستثنی باشند. در مراتع نیز علاوه بر گردشگران، دامداران ما باید مراقبت کنند. برای حفظ منابع طبیعی راهی جز مشارکت و همراهی و همسویی مردم، دهیاران، بخشداران، فرمانداران و مدیران و کارکنان همه دستگاه‌ها نداریم.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری بر لزوم مراقبت کشاورزان در مناطق نزدیک به عرصه‌های منابع طبیعی نیز تأکید کرد و گفت: در سال‌های اخیر مواردی از آتش سوزی عرصه‌های منابع طبیعی به دلیل بی توجهی کشاورزان در زمان سوزاندن کاه و کلش به جا مانده از کشت برنج و گندم را نیز شاهد بودیم. با توجه به اینکه به فصل برداشت گندم و جو در مناطق کوهستانی نزدیک می‌شویم، از کشاورزان می‌خواهیم که هشدارها را جدی بگیرند و حتی الامکان از آتش زدن کاه و کلش خودداری کنند یا مراقب باشند که آتش به مراتع حاشیه زمین‌ها سرایت نکند.
خورشیدی یکی از ویژگی‌های آتش سوزی عرصه‌های منابع طبیعی در شرایط کنونی را سرعت بیشتر گسترش آتش و حجم بالای آن عنوان کرد و گفت: طبیعتاً وقتی ماده سوختنی بیشتری در یک محیط وجود داشته باشد، سرعت و حجم آتش هم بیشتر خواهد بود. امسال شرایط به همین شکل است. پوشش گیاهی به عنوان ماده سوختنی در عرصه‌های منابع طبیعی بیشتر شده است. بنابراین وقتی لاشبرگ ها و علف‌های خشک شده کف جنگل و مرتع بیشتر باشد و باد موافق هم داشته باشیم آتش سوزی بیشتر می‌شود. در جنگل‌های سوزنی برگ هم حساسیت و شرایط ویژه‌تر است.

ضرورت آگاه سازی جامعه
این مسئول تصریح کرد: این اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به هر شکل ممکن نیازی ضروری برای جامعه و منابع طبیعی است. در ادارات شهرستان‌ها به جنگلبانان تکلیف شده که تیم‌های جوامع محلی را تشکیل داده و نکات آموزشی را بیان کنند. شرایط حساس‌تر شده، ولی ما با همان امکانات سال گذشته باید عرصه‌های منابع طبیعی را مدیریت کنیم. امکاناتی اندک و ضعیف که علاوه بر ناکافی بودن، در خیلی از مناطق جنگلی به خاطر صعب العبور بودن قابل استفاده نیستند.
وی افزود: در این شرایط بهترین راه آگاه سازی جامعه و کمک گرفتن از خود مردم و همه نهادها برای مراقبت به منظور پیشگیری و همراهی در زمان وقوع حادثه است. قانون همه دستگاه‌ها را موظف کرده که منابع طبیعی را در مواقع اضطرار همراهی کنند و این موضوع باید در شرایط کنونی برجسته شود.
در تبصره ذیل ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع عنوان شده که در زمان آتش سوزی در جنگل‌ها همه مأموران دولتی اعم از لشگری و کشوری و شهرداری‌ها که در نزدیکی آن محل باشند در مقابل تقاضای مأموران جنگلبانی یا ژاندارمری یا بخشداری موظفند با همه وسایل ممکنه دولتی و شهرداری که در اختیار دارند در آتش نشانی کمک کنند. مأمورین کشوری و شهرداری که در ایفای این وظیفه مسامحه و کوتاهی کنند نیز بر حسب مورد طبق مقررات مواد ۵۸ و ۵۹ قانون استخدام کشوری مجازات می‌شوند در مورد مأمورین لشگری تعقیب و مجازات آنان طبق مقررات و قوانین نظامی خواهد بود.
این وضعیت حساس در حالی دیده می‌شود که در شرایط خاص کنونی و وضعیت حساسی که منابع طبیعی به خاطر افزایش پوشش گیاهی دارند، در صورت تمدید نشدن قرارداد شرکت‌های حفاظت جنگل با نیروهای حفاظتی، سایه خطر بر سر عرصه‌های منابع طبیعی بیشتر از گذشته خواهد شد.