دو محقق در پژوهش‌های اخیر خود در دانشگاه الزهرا (س) اعلام کردند که نتایج آزمایشگاهی کشت میکروارگانیسم ها در مدل‌های سنگی شبیه‌سازی شده در آزمایشگاه نشان داد که انواع مختلفی از کودهای کشاورزی که به منظور تقویت خاک‌های کشاورزی استفاده می‌شوند، می‌تواند جمعیت میکروبی محیط اعم از هوا، خاک و سنگ را تحت تأثیر قرار دهند.

این بخش از نتایج پژوهش مهناز قلی پور شهرکی دانش آموخته دکتری رشته میکروبیولوژی دانشگاه الزهرا (س) است که با راهنمایی و زیر نظر پریسا محمدی دانشیار دانشگاه الزهرا (س) انجام شده است.

محمدی پژوهشگر این طرح مطالعاتی اظهار داشت: نتایج این بخش از تحقیق نشان داد که وجود مزارع کشاورزی در مجاورت آثار باستانی سنگی (از جمله؛ پایگاه باستانی پاسارگاد) می‌تواند موجب افزایش فرسودگی زیستی بناهای سنگی شود. یکی از مهم‌ترین ترکیباتی که به عنوان کود شیمیایی به خاک‌های زراعی افزوده می‌شوند، ترکیبات نیتروژن دار هستند.

وی افزود: ترکیبات مختلف نیتروژنی نه تنها مخاطرات زیست محیطی برای موجودات مختلف از جمله انسان دارد، بلکه نتایج مدل‌های سنگی آزمایشگاهی نشان داد که این ترکیبات رشد قارچ‌ها را تحریک و تشدید می‌کنند. این ترکیبات، همچنین موجب افزایش تولید متابولیت‌های اسیدی به‌خصوص اسیدهای آلی می‌شوند. اسیدهای تولید شده به طور بسیار مؤثری در هضم و انحلال بسترهای سنگی نقش دارند.

محمدی تصریح کرد: این نتایج قابل تعمیم به گلسنگ‌ها نیز هست؛ گلسنگ‌ها موجودات هم‌زیست قارچی (مایکوبیونت ها) و فتوبیونت‌ها هستند و از آنجایی که رشد کندی در طبیعت دارند اندازه‌گیری تأثیر ترکیبات ازته بر رشد آنها نیاز به بازه زمانی چندین ساله دارد که تاکنون سنجش‌های علمی بر پایه آزمون‌های آزمایشگاهی، در مورد آنها در بنای پاسارگاد انجام نشده است. این نتایج همچنین قابل تعمیم به سایر آثار سنگی مانند تخت جمشید نیز هست.

به گفته این محقق، نتایج این پژوهش به متولیان آثار باستانی در بخش حفاظت پیشگیرانه کمک قابل توجهی می‌کند.

محمدی خاطرنشان کرد: نتایج این مطالعات می‌تواند به متولیان این امر در بخش حفاظت پیشگیرانه کمک قابل توجهی کند تا با مدیریت علمی، نظارت صحیح حریم بنا و با هزینه کمتر، به حفظ و حراست از آثار تاریخی و باستانی با ارزش بپردازند.

وی افزود: کودهای زیستی می‌تواند با مخاطرات کمتر، جایگزین‌های مناسبی برای کودهای شیمیایی در بخش کشاورزی شود.

گفتنی است بخشی از نتایج مطالعات فرسودگی زیستی آثار سنگی پریسا محمدی و مهناز قلی پور و دیگر همکارانشان که در مجموعه آزمایشگاه‌های دکتر شایسته سپهر دانشگاه الزهرا (س) انجام شده است، در همایش‌های علمی ملی و بین المللی ارائه و نتایج آن به چاپ رسیده است و مقالات دیگری نیز در دست چاپ است.