در دنیای امروز که شاهد رشد روزافزون بیماری های غیر واگیر هستیم می توان با سرلوحه قرار دادن اصل ‘خود مراقبتی و اصلاح سبک زندگی’ به افزایش طول عمر همراه با سلامتی در بین شهروندان امیدوار بود.

هر روز در خبرها از اطرافیان می شنویم که فلان جوان، شب هنگام که خوابیده دیگر از خواب بیدار نشده، همسر فلانی در جاده حین رانندگی خود به خود سکته کرده و جان باخته است، دختر جوانی به سرطان مبتلا شده و بسیاری خبرهای ناگواری از این دست که همواره در کنار تلخی شنیدن مرگ آن شخص، یک نگرانی نیز برای خود ما ایجاد می کند که نکند نفر بعدی ما باشیم.

به گفته پزشکان، بخش بسیار زیادی از انواع سرطان ها و سکته های قلبی و مغزی که روزانه منجر به مرگ هزاران نفر در دنیا می شود بیش از آن که به مسایل ژنتیکی مربوط باشد به خاطر رعایت نکردن سبک زندگی مناسب است.
تغذیه نادرست نیز یک قسمت عمده از همین سبک زندگی را شامل می شود که در بروز بیماری های غیرواگیر و مرگ های ناگهانی تاثیر بالایی می گذارد.
بنابراین با رعایت سبک زندگی درست و در پیش گرفتن روش فرهنگ ‘خود مراقبتی’ که خیلی مواقع نسبت به آنها غفلت می ورزیم، می توانیم به داشتن یک زندگی سالم امیدوار باشیم.

**خود مراقبتی بهترین راه برای حفظ سلامت
رییس دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی قزوین در گفت و گو با ایرنا گفت: نظام بهداشت و درمان برای ارتقای سلامت در جامعه باید به سمتی برود که به جای ساخت بیمارستان و تامین پزشک و دارو و تجهیزات، فرهنگ خود مراقبتی و پیشگیری از بیماری ها در آحاد جامعه نهادینه شود.
دکتر منوچهر مهرام افزود: آمارهای نگران کننده از مصرف قند و شکر، نمک، کاهش مصرف میوه و سبزیجات و استعمال دخانیات همگی زنگ خطری جدی برای عدم شکل گرفتن فرهنگ پیشگیری در جامعه است.
وی اضافه کرد: دوری از رفتارهای پرخطر، توجه به تغذیه سالم، کنار گذاشتن دخانیات، نداشتن اضطراب و استرس، انجام آزمایشات و تست غربالگری از مواردی است که می تواند به کیفیت زندگی افراد و سالم زندگی کردن آن‌ها کمک کند.
مهرام ادامه داد: ریشه و منشاء بسیاری از بیماری‌ها نداشتن سبک زندگی سالم و عدم مراقبت از خود است در حالی که خودمراقبتی کم هزینه ترین و پرسودترین اقدام برای ارتقای سلامت به شمار می رود.
وی افزود: البته در کنار خود مراقبتی و پیشگیری که مهم ترین راهکار حفظ و ارتقای سلامت است سیاست ها و برنامه ریزی های دولت از جمله در حفاظت از محیط زیست، آب و هوا و تغذیه و کنترل مصرف دخانیات نیز نکته بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری هاست که تحقق آن بدون هماهنگی بین بخشی امکان پذیر نیست.

**سبک زندگی اشتباه و تغذیه نادرست عامل اصلی بروز سرطان ها
رییس مرکز بهداشت قزوین نیز با اشاره به آخرین آمارها از ثبت سرطان در این استان گفت: بر اساس آخرین آمار استخراج شده در سال ۹۴، یک هزار و ۶۷۵ مورد جدید انواع سرطان در قزوین ثبت شده بود که در مقایسه با سال ۸۵ با تعداد ۷۹۹ مورد ثبت، افزایشی حدود ۲ برابری داشته است.
دکتر حمیدرضا نجاری با بیان اینکه علت عمده این افزایش ناشی از تغییرات در سبک زندگی و تغذیه افراد است، افزود: در حال حاضر ۱۹ درصد سرطان های دستگاه گوارش به دلیل کم خوردن سبزی و میوه بوده به گونه ای که ۸۰ درصد مردم جهان میوه و سبزی کمی مصرف می کنند که این مهم استعداد بیمار شدن را در افراد زیاد می کند.
وی اضافه کرد: با رعایت کردن اصول تغذیه، ۸۰ درصد موارد دیابت، ۵۰ درصد بیماری های قلبی و عروقی و ۳۰ تا ۴۰ درصد سرطان ها قابل پیشگیری است.
نجاری به آمار قابل توجه اضافه وزن در بین شهروندان قزوینی اشاره کرد و ادامه داد: در استان قزوین آمار چاقی و اضافه وزن در گروه سنی ۳۰ تا ۶۰ سال، ۶۲ درصد یعنی شامل ۴۰ درصد اضافه وزن و ۲۲ درصد چاقی است.
نجاری اظهار داشت: در اثر همین سبک زندگی نادرست ۸٫۵ درصد جمعیت میانسال به دیابت و ۲۴ درصد نیز به فشار خون بالا مبتلا هستند.
رییس مرکز بهداشت قزوین یادآور شد: سرطان پانکراس، بیماری های کلیوی، فشار خون بالا، بیماری های قلبی به ویژه در زنان، نقرس، اختلال حواس و آلزایمر را از جمله عوارض مصرف زیاد مواد قندی و شیرین هستند.

**اجرای طرح خطر سنجی بیماری های قلبی
معاون فنی مرکز بهداشت قزوین نیز گفت: طرح خطر سنجی بیماری های قلبی از سه سال گذشته به منظور بررسی احتمال ابتلا به بیماری های قلبی در گروه سنی ۳۰ تا ۶۰ سال استان در حال اجرا است و بر اساس آن مراجعه کنندگان به مراکز بهداشت بر حسب جنسیت، سن، روش زندگی و داشتن بیماری های زمینه ای مانند دیابت مورد بررسی قرار گرفته و خطر ابتلا به بیماری های قلبی برای آنها تعیین می شود.
دکتر ناهید یزدی افزود: در این بررسی ها افراد با خطر پایین در حد زیر ۱۰ درصد کارت سبز، زیر ۲۰ درصد کارت زرد، زیر ۳۰ درصد کارت نارنجی و بالای ۳۰ درصد کارت قرمز دریافت می کنند.
وی با اشاره به ارجاع افراد با خطر بالای ابتلا به سطح ۲، گفت: برای همه این افراد اقدامات پیشگیرانه و کنترلی با نظر کارشناس مستقر در مراکز بهداشتی از جمله مشاوره تغذیه و فعالیت بدنی انجام می شود.
معاون فنی مرکز بهداشت قزوین اظهار داشت: با این بررسی ها افراد با خطر زیر ۱۰ درصد باید یک سال بعد، افراد با خطر زیر ۲۰ درصد ۹ ماه بعد، افراد با خطر بین ۲۰ تا ۳۰ درصد ۶ ماه بعد و افراد پرخطر سه ماه بعد دوباره به پزشک مراجعه کنند.
یزدی افزود: وزارت بهداشت با این طرح به دنبال کنترل و بررسی آن است تا در پنج تا ۱۰ سال آینده خطر ابتلا به این بیماری ها را در بین شهروندان کاهش دهد.

**رژیم غذایی سالم به سن و نحوه انجام فعالیت بدنی بستگی دارد
کارشناس ارشد تغذیه و مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قزوین نیز گفت: مصرف هر نوع ماده غذایی و نوشیدنی می تواند بر روی توانایی بدن برای مبارزه با عفونت ها و همچنین احتمال چاقی، دیابت، فشار خون، بیماری های قلبی و سرطان های مختلف در آینده تاثیر بگذارد.
عطیه رزازی افزود: محتوای اصلی تشکیل دهنده یک رژیم غذایی سالم به عوامل مختلفی نظیر سن و چگونگی انجام فعالیت سالم و همچنین انواع غذاهای موجود در جوامع که در آن زندگی می کنند، بستگی دارد.
وی اضافه کرد: در همین راستا با توجه به روز جهانی بهداشت، سازمان جهانی بهداشت چند توصیه غذایی شامل استفاده از غذاهای متنوع، پرهیز از مصرف نمک، کاهش مصرف روغن ها و چربی ها، محدودیت مصرف شکر و مصرف نوشیدنی های الکلی را مطرح کرده است.
رزازی در خصوص مصرف غذاهای متنوع با بیان اینکه با مصرف یک ماده غذایی نمی توان تمامی مواد مغذی که نیاز روزانه یک فرد سالم است را به دست آورد، گفت: بهتر است از انواع مواد غذایی مختلف مثل میوه ها، سبزی ها، شیر و لبنیات، فراورده های گوشتی و برنج و نان در روز استفاده شود.
وی اظهار داشت: در میان وعده ها، سبزیجات خام، میوه های تازه و آجیل های بدون نمک بهتر از مصرف مواد غذایی با شکر، نمک یا چربی بالا هستند.
رزازی همچنین در خصوص مصرف نمک نیز اظهار داشت: مصرف بالای نمک، باعث بیماری فشار خون و در نتیجه منجر به بیماری های قلبی -عروقی و سکته ها می شود.
وی با بیان اینکه حتی در صورتی که ما به غذا نمک اضافه نکنیم بعضی از غذاها و نوشیدنی ها و فراورده های کنسروی دارای نمک هستند،توصیه کرد: هنگام پخت و آماده کردن غذا باید از نمک کمتر و از سس ها و ادویه های نمکی کمتر استفاده شود.
رزازی تاکید کرد: توصیه می شود ضمن مصرف انواع بی نمک سبزی ها و کنسروها بر چسب مواد غذایی خوانده شده و از مواد غذایی کم سدیم استفاده شود.
این کارشناس در ادامه با اشاره به لزوم کاهش مصرف روغن ها و چربی ها نیز گفت: مصرف بیش از حد روغن ها و به خصوص انتخاب اشتباه آنها، باعث اضافه وزن، چاقی و سکته ها می شود تا جایی که مصرف غذاهای پرچرب می تواند ۳۰ درصد بیماری های قلبی – عروقی را افزایش دهد.
وی ادامه داد: مصرف شکر نیز از جمله مواردی است که با وجود توصیه ها مبنی بر مصرف روزانه در حد ۴۰ گرم آن، مردم قزوین روزانه ۶۶ گرم مصرف می کنند.
رزازی از مردم خواست غذاهای سالم و تازه را جایگزین غذاهای فرآوری شده کرده و از خوراندن غذای های شیرین به کودکان پرهیز کنند.
وی افزود: الکل نیز از نوشیدنی های غیر سالمی است که نوشیدن آن به مرور زمان باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های کبدی، سرطان، بیماری های قلبی عروقی و بیماری های روانی می شود.