هوش كودك با دستان پدر و مادر شكل مي‌گيرد
نگوييد كه شما از آن پدر و مادر‌هايي هستيد كه نمي‌خواهيد براي فرزندتان سنگ‌تمام بگذاريد، چون باور نمي‌كنيم. اگرچه مسووليت‌هاي پدر و مادر تمامي ندارد و بخصوص در روزهاي نخست به شما فشار مي‌آورد، اما مي‌خواهيد براي فرزندتان هر كاري كه مي‌توانيد انجام دهيد و برايش كم و كسر نگذاريد.
حال اگر بدانيد كه مي‌توانيد هوش و ذكاوت او را هم مانند نيازهاي جسماني و عاطفي‌اش پرورش دهيد، مطمئنا ديگر معطل نمي‌مانيد و اين نياز او را هم تحقق مي‌بخشيد.
سال‌ها بشر و حتي بزرگان علم هم تصور مي‌كردند كه هوش امري ذاتي است و در طول زندگي فرد تغيير نمي‌كند. با وجود اين كه ژن‌ها نقش اصلي و تعيين‌كننده‌اي در هوش افراد دارند، اما امروز دانشمندان به اين نتيجه رسيده‌اند كه تحريكات مغزي در كودك حتي از همان روزهاي نخست تولد نقش بسيار مهمي در تقويت هوش آنها دارد.
بلوم، دانشمند روان‌شناس طي مطالعات مفصل خود به اين نتيجه رسيد كه حدود ۵۰ درصد رشد هوشي فرد از زمان تولد تا ۴ سالگي صورت مي‌گيرد.
دكتر پرلماتر نيز كه از روانشناسان برجسته كودكان است، مي‌گويد كودك از زمان تولد تا ۳ سالگي شانس به دست آوردن ۳۰ امتياز بيشتر IQ را دارد. در اين ميان بدون شك اين والدين هستند كه از همان زمان تولد مي‌توانند با تحريك و تشويق حركات هر چند كوچك كودك خود، جوانه‌هاي خلاقيت را در ذهن او بكارند و به باهوش‌تر شدن فرزندشان كمك كنند.
رشد مغز، نمادي از هوش و ذكاوت
آنچه كه ما از آن به عنوان هوش ياد مي‌كنيم در واقع رشد كورتكس مغز و ارتباطات عصبي در دستگاه اعصاب مركزي بدن است. مطالعات دانشمندان نشان داده كه در سال‌هاي نخست زندگي، وزن مغز زياد مي‌شود و تعداد سلول‌هاي مغزي افزايش مي‌يابد. ارتباط‌هاي عصبي شكل مي‌گيرد و عروق خوني مغز رشد كرده و خونرساني به مغز بيشتر مي‌شود.
با رشد كورتكس مغز كه محل تفكر و يادگيري مهارت‌هاست، شيارهاي آن نيز عميق‌تر مي‌شوند و مسلما هر چه رشد محيط و تربيت مناسب‌تري براي رشد مغزي كودك آماده شود، ارتباط‌هاي عصبي بيشتري ايجاد شده و مهارت‌هاي فكري و ذهني نيز پيشرفت بيشتري خواهند كرد.
مغز خوب، غذاي خوب مي‌خواهد
تمركز، حافظه، يادگيري و مهارت‌هاي فكري و ذهني كه هوش را تشكيل مي‌دهند به چگونگي فعاليت‌هاي عصبي سلول‌هاي سيستم اعصاب مركزي مرتبط مي‌شوند و بديهي است كه اين سلول‌ها هم براي فعاليت روزانه‌شان به غذاي مناسب و كافي نياز دارند. حتما اگرپدر و مادري بدانند كه تغذيه مناسب اولين گام در رشد و سلامت مغز كودك است، دقت و حوصله بيشتري براي تغذيه او به خرج مي‌دهند.
تغذيه كودك از همان دوران جنيني شروع مي‌شود. تغذيه مناسب و كامل دوران بارداري و مصرف كافي موادي مانند كربوهيدرات‌ها (قندها و نشاسته) و چربي‌هاي ضروري براي رشد مغز مانند اسيدهاي چرب امگا ۳ و مواد معدني مانند يد وآهن و ويتامين‌ها بويژه ويتامين C، اسيد فوليك و ويتامين‌هاي گروه B به رشد و سلامت مغز جنين كمك مي‌كند.
تغذيه پس از به دنيا آمدن با شير خوردن نوزاد ادامه مي‌يابد. شير مادر بهترين و كامل‌ترين غذاي كودك است و بهترين و مغذي‌ترين مواد را به بدن كودك مي‌رساند. اسيدهاي چرب موجود در شير مادر براحتي جذب مي‌شوند و در اختيار سلول‌هاي مغزي قرار مي‌گيرند. بنابر اين اولين و بهترين غذاي مغز كودك، شير مادر است كه هم باعث ايمني كودك در مقابل بيماري‌ها مي‌شود و هم براي رشد ذهني و مهارت‌هاي فكري آينده كودك مفيد است.
مطالعات دانشمندان نشان داده ۹۰ درصدكودكاني كه ضريب هوشي بالاتر دارند از شير مادر تغذيه شده‌اند. البته مادراني كه قادر به تغذيه نوزادشان با شير مادر نيستند،
نگران نباشند زيرا امروز سازندگان شيرهاي خشك با افزودن اسيدهاي چرب امگا ۳ و امگا ۶ به شيرها تا حدودي نياز شيرخواران را به اين اسيدهاي چرب مغذي براي مغز برطرف مي‌كنند. غلات، تخم‌مرغ، ماهي و گردو غذاهايي هستند كه سبب تقويت هوش و حافظه كودكان مي‌شوند.
قند و نشاسته، سوخت اختصاصي سلول‌هاي مغزي
يكي از ويژگي‌هاي سلول‌هاي مغزي آن است كه فقط از قندهاي ساده تغذيه مي‌كنند.
بنابراين افت ميزان قند خون يا همان هيپوگليسمي بشدت بر سلول‌هاي مغزي تاثير گذاشته و ميزان يادگيري و تمركز را كاهش مي‌دهد. اين مساله در كودكاني كه در سن يادگيري و رشد مغزي هستند از اهميت بيشتري برخوردار است. بنابراين صرف صبحانه و ميان وعده‌هاي سالم در طول روز براي كودك قدرت يادگيري و تمركز را افزايش خواهد داد.
بازي، تحريكي براي هوش
خيلي از افراد تصور مي‌كنند كه بازي كودكان صرفا راهي براي سرگرم كردن آنهاست، اما واقعيت آن است كه بازي كودك نوعي ورزش و تمرين براي مغز او به شمار مي‌رود.
تحقيقات متعدد نشان داده كه ميان بازي كردن كودك و هوش او رابطه‌اي مستقيم وجود دارد و حتي محققان انگليسي موفق شده‌اند در كودكان فقيري كه دچار سوءتغذيه بوده‌اند با ايجاد امكان بازي و تحريكات مغزي ضريب هوشي آنها را بالاتر ببرند.
برخلاف تصور برخي، نوزادان كوچك هم از بازي لذت و هم بهره هوشي مي‌برند.
تجربه‌هايي كه نوزاد از همان روزهاي اول زندگي كسب مي‌كند، سبب نحوه شكل‌گيري مدارهاي عصبي وي مي‌شود. شما مي‌توانيد با در آغوش گرفتن و نوازش، حركت دادن و تحريك حواس پنجگانه او مانند حس شنوايي، بينايي، بويايي، چشايي، حرف زدن با نوزاد به تشكيل اتصال‌هاي جديد و مدارهاي عصبي و در نتيجه رشد سلول‌هاي مغزي كمك كنيد.
تحقيقات نشان داده كه در طول ماه‌هاي ابتدايي زندگي نوزاد، سلول‌هاي عصبي بينايي رشد مي‌كنند. به همين دليل شما با انجام بازي‌هايي كه بينايي كودك را تحريك مي‌كند، علاوه بر آن كه رشد سلول‌هاي بينايي او را تقويت مي‌كنيد، حس كنجكاوي او را نيز برمي‌انگيزيد. نوزاد از همان ابتداي زندگي با تجربه‌هاي حسي. محيط اطراف خود را مي‌شناسد.
مطالعات نشان داده كه حتي تجربه بو كردن اشيا نيز مي‌تواند اتصال سلول‌هاي مغزي نوزاد را افزايش دهد. اسباب‌بازي‌هاي موزيكال به رنگ‌هاي براق و شاد كه در بالاي تخت نوزاد آويزان شود، حس بينايي و شنوايي او را تحريك و تقويت و به رشد ذهني نوزاد كمك مي‌كند. بازي‌هايي مانند دالي بازي به كودك ياد مي‌دهد چيزهايي كه ناپديد مي‌شوند،
باز هم برمي‌گردند و اين خود باعث مي‌شود كه حس اعتماد كودك به اطرافيان و والدين تقويت شود. بازي با جغجغه و حركت آن به اين طرف و آن طرف براي نوزادان تا ۳ ماهگي بازي خوبي به شمار مي‌آيد، زيرا نوزاد مي‌تواند بين آنچه كه مي‌بيند با آنچه كه مي‌شنود، ارتباط برقرار كند.
با‌وجود اين كه ژن‌ها نقش اصلي و تعيين‌كننده‌اي در هوش افراد دارند، اما دانشمندان به اين نتيجه رسيده‌اند كه تحريكات مغزي در كودك حتي از همان روزهاي نخست تولد نقش بسيار مهمي در تقويت هوش دارد
با بزرگ‌تر شدن كودك به تناسب سن او بازي‌ها تغيير مي‌كنند در ۳ تا ۶ ماهگي سينه‌خيز رفتن و حركت به سوي اشيا باعث افزايش اتصالات سلول‌هاي مغزي مي‌شود و بنابراين تشويق كودك براي سينه‌خيز رفتن به سمت اسباب‌بازي، بازي مناسب اين سن است. حركت به سمت اسباب‌بازي و گرفتن آن باعث تقويت اعتماد به نفس كودك مي‌شود.
در اين سن كودكان نسبت به دست‌هاي خود نيز شناخت پيدا مي‌كنند و مي‌توانند كم‌كم به سمت اشيا دست دراز كنند. محققان معتقدند از ۶ ماهگي به بعد مغز كودك با تجربه دست زدن به اشياي مختلف و لمس آنها رشد مي‌كند. بازي دست زدن به اعضاي صورت با گفتن نام آنها، شعر و آواز خواندن براي او و حركت دادن او همراه موسيقي در ۶ تا ۹ ماهگي بسيار مناسب است.
حرف زدن با كودك با صداي آهنگين و كودكانه و درآوردن صداهاي مختلف براي او مانند صداي زنبور و آژير و… مهارت‌هاي شنيداري كودك را تقويت مي‌كند و به حرف زدن او نيز كمك خواهد كرد. انجام بازي‌هايي كه درك كودك را از مفهوم مكان مانند داخل و بيرون يا زير و رو… بالا مي‌برد از ۹ تا۱۲ ماهگي مناسب است.
مانند گذاشتن يا برداشتن اسباب‌بازي از داخل يك كيسه يا گذاشتن عروسك در خانه‌اش. به اين ترتيب بازي‌هاي مناسب سن هر كودك خود شناختي از خود و محيط پيرامون برايش ايجاد مي‌كند و سيناپس‌هاي مغزي بيشتري در سيستم عصبي او تشكيل مي‌دهد. بازي‌هايي مانند پازل، شطرنج و ساير بازي‌هاي فكري در كودكان بزرگ‌تر نقش مهمي براي رشد ذهني و هوشي و پرورش فكر و خلاقيت ايفا مي‌كنند.
درگير شدن ذهن كودكان با بازي‌هاي فكري مانند جدول حروف يا جدول اعداد (سودوكو) تفكر كودك را براي حل مشكلات و برخورد با مسائل پيچيده تقويت مي‌كند. انجام فعاليت‌هاي ورزشي براي كودكان نيز سبب تقويت اعتماد به نفس و نيز تقويت توانايي مديريت تيمي و رهبري گروهي براي او خواهد شد.
برخي بازي‌هاي كامپيوتري نيز جنبه آموزشي دارد و سبب تقويت حافظه و مهارت‌هاي فكري مي‌شوند. بنابراين والدين با شناخت اين نوع بازي‌ها مي‌توانند آنها را در اختيار كودكان قرار دهند.
ارتباط تلويزيون با هوش كودك
تلويزيون رسانه‌اي است كه امروز در كنار خانواده‌ها، نقش بسيار مهمي در ايجاد الگوهاي ذهني و رفتاري كودك ايفا مي‌كند، اما صرف‌نظر از بار فرهنگي تلويزيون و اثرات آن بر رفتارهاي كودك، تماشاي تلويزيون بخصوص در سال‌هاي نخست زندگي اثرات سويي بر مهارت‌هاي فكري و خلاقيت كودك دارد. به عبارت ديگر نشستن‌هاي طولاني‌مدت پاي تلويزيون، مانع درست فكركردن آنها و عدم تكامل مغز مي‌شود.
محققان معتقدند تجربه مواجهه كودك با تلويزيون در سنين پايين سبب منزوي شدن آنها و حتي ناكامي در روابط انساني در آينده مي‌شود. اگرچه بسياري از والدين عقيده دارند كه تلويزيون ارزش آموزشي دارد يا كودك را آرام مي‌كند، اما تماشاي آن سبب بروز اختلالات توجه و خيال پردازي در كودك خواهد شد. تحقيقات نشان داده كه ميانگين سني كودكاني كه جذب تلويزيون مي‌شوند ۹ ماهگي است.
مواجهه زودرس كودك با تلويزيون در حالي كه هنوز تكامل بينايي وشناختي نسبت به تصاوير ندارد، اگر چه مي‌تواند بي‌اهميت تلقي شود، اما مهم اينجاست كه تلويزيون به دليل ارتباط يكطرفه‌اي كه با فرد برقرار مي‌كند، مهارت‌هاي كلامي را سركوب كرده و مانع از تشويق كودك به يادگيري مي‌شود.
سپري كردن وقت پاي تلويزيون باعث عدم برقراري ارتباط با محيط خارج مي‌شود. كودك از همان سنين پايين به تلويزيون عادت كرده و از رشد اجتماعي باز مي‌ماند و اثرات مخرب ديگر آن را همچون مطالعه كمتر كتاب، تحرك، ورزش كمتر، افزايش وزن و… را كم‌كم دريافت خواهد كرد. محققان طي مطالعاتي دريافته‌اند، كودكاني كه زياد تلويزيون مي‌بينند، تمركز كمتري براي يادگيري رياضيات دارند.
موسيقي و تقويت هوش
روانشناسان كودك معتقدند، آشنايي با آموزش‌هاي موسيقي در سنين پايين در بالا بردن سطح هوش و توانايي‌هاي ذهني موثر است و باعث تقويت پاسخ‌دهي شنوايي و حافظه كودك مي‌شود. اين كودكان معمولا در درك مفاهيم رياضي و ساخت پازل موفق‌تر عمل مي‌كنند. پرلماتر، دانشمند روان‌شناس طي مطالعاتي دريافته است كه مهارت نواختن يك ساز موسيقي در ۴ سالگي ضريب هوشي كودك را ۶ امتياز بالا مي‌برد.
از سوي ديگر برخي از روانشناسان معتقدند كه گوش دادن منفعل به موسيقي نيز در پيشرفت‌هاي هوشي و ذهني موثر است و باعث بالا رفتن سطح يادگيري مي‌شود.
برخي از رفتارهاي كودك نيازمند توجه است
حتي خوشحالي‌هاي كوچك شما در قبال حركات كودكتان باعث مي‌شود كه ارتباطات قشر جلويي و بخش دروني مغز كه محل شكل‌گيري عواطف و احساسات كودك است، شكل بگيرد. اگر چه تشكيل اين مدارهاي عصبي مربوط به احساسات از بدو تولد تا نوجواني ادامه دارد، اما مسلما در سنين پايين اين موضوع از اهميت خاصي بر خوردار است.
وقتي كودك نخستين گام كوچك خود را برمي‌دارد و با تشويق شما روبه‌رو مي‌شود، نوعي مواد شيميايي در مغز او جريان مي‌يابد كه ارتباط‌هاي مغزي را تقويت مي‌كند. در مقابل بي‌توجهي‌هاي والدين به رفتارهاي كودك، نتيجه‌اي جز دلسردي براي انجام رفتارهاي جديد ندارد. پياده‌روي و كتاب خواندن همراه كودكتان وسهيم كردن او در گفت‌وگوهاي خانوادگي و نظرخواهي از وي بسيار مناسب حال آنهاست.
خواندن كتاب را به فرزندتان ياد دهيد
امروز با وجود كامپيوتر و سيستم‌هاي ديجيتالي مختلف براي آموزش، كتاب خواندن در بين كودكان و نوجوانان مهجور مانده اما بايد گفت كتاب همچنان بهترين و موفق‌ترين وسيله آموزش و يادگيري است. به همين دليل تشويق كودك به كتابخواني از همان ماه‌هاي نخست زندگي مانند غذايي براي فكر و مغز كودك مفيد است.
Loading ...
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.