سوختگی یکی از مهم‌ترین صدماتی است که به از دست دادن یا تخریب بافت پوست منجر می‌شود. معمولاً صدمات ناشی از این آسیب به‌طور کامل ترمیم نمی‌شود و زندگی بیمار سوخته را تا سال‌ها تحت تأثیر قرار می‌دهد. متأسفانه آمار نشان داده ایرانیان ۸ برابر متوسط جهانی دچار سوختگی می‌شوند. درحالی که کشورهایی مانند آلمان سالانه ۲۰۰۰ بیمار سوخته با درجه سوختگی پایین دارند.

در کشور ما این آمار به سالانه ۲۰۰ هزار نفر می‌رسد که از میان آنها تنها ۳۰ هزار نفر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و از این تعداد ۳۰۰۰ نفر هم جان خود را از دست می‌دهند. آنچه این آمار را دردناک‌تر می‌کند این است که تعداد مصدومان سوختگی در کشور ما در مقایسه با کشورهای همسطح از نظر اقتصادی و اجتماعی، بیشتر است. از این‌رو پیشگیری از سوختن و نحوه مواجهه با فرد سوخته از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

دکتر محمد جواد فاطمی با تأکید بر اهمیت آموزش و آگاهی در پیشگیری از سوختگی و کاهش صدمات ناشی از سوختگی به «ایران» می‌گوید: پوست بزرگترین بافت بدن است که با انجام فعالیت‌های متابولیک، حفظ دما و ایمنی بدن نقشی مهمی در حفظ بقای انسان برعهده دارد. متأسفانه آسیب‌های شدید ناشی از سوختگی به سختی قابل ترمیم است و گاهی هم به‌طور کامل درمان نمی‌شود.

رئیس مرکز تحقیقات سوختگی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌افزاید: امکانات پزشکی و درمانی در حفظ جان مصدومان بسیار مهم است اما باید گفت که پیشگیری همچنان مهم‌ترین و مؤثرترین عامل کاهش مصدومان حوادث سوختگی محسوب می‌شود. پیشگیری معمولاً به دو شکل فعال و غیرفعال صورت می‌گیرد. روش فعال آموزش به تک‌تک افراد جامعه است. مثلاً به مادر بیاموزیم که تا فاصله یک متری اجاق گاز منطقه خطر است و فرزندش نباید آنجا باشد. پیشگیری غیرفعال که از پیشگیری فعال مهم‌تر است به استفاده از امکانات و تجهیزاتی گفته می‌شود که هنگام بروز حادثه به کاهش مصدومان کمک می‌کند.

بنابراین اگر می‌خواهیم در پیشگیری از سوختگی موفق باشیم باید از روش‌های غیرفعال استفاده کنیم یعنی ساختمان را استاندارد کنیم، سیستم اعلام حریق داشته باشیم. اما همین استفاده از سیستم غیرفعال نیازمند تغییر رفتار است.

به گفته دکتر فاطمی بیش از ۹۰درصد ساختمان‌های بلند شهر از نظر ایمنی استاندارد نیستند. به عبارت ساده‌تر سیستم‌های هشداردهنده دارند اما باطری ندارند یا کسی تاریخ شارژ کپسول‌های آتش‌نشانی موجود در ساختمان را کنترل نمی‌کند. از این‌رو باید برای تغییر فرهنگ تلاش کرد. تغییر فرهنگ یعنی اینکه تک تک افراد جامعه بدانند هزینه کردن برای پیشگیری از آتش‌سوزی و سوختگی هزینه نیست، سرمایه‌گذاری برای سلامت خود و عزیزان است.

وی تأکید می‌کند: انتخاب یک روز به‌عنوان روز ملی پیشگیری از سوختگی نیز گام مهمی است در جهت جلب توجه بیشتر به این موضوع. انجمن حمایت از بیماران سوخته در راستای مسئولیت اجتماعی، روز اول دی را به‌عنوان روز ملی پیشگیری از سوختگی پیشنهاد داده تا از این طریق در سطح ملی به این موضوع توجه شود.

رئیس هیأت مدیره انجمن حمایت از بیماران سوخته در ادامه با اشاره به اهمیت نحوه برخورد با بیمارانی که به سوختگی دچار شده‌اند، می‌گوید: در سوختگی‌های وسیع و عمیق باید فرد مصدوم به مراکز درمانی منتقل شود اما نحوه برخورد با مصدوم قبل از رسیدن به مرکز درمانی در کاهش آسیب‌ها نقش مهمی دارد.  وی تأکید می‌کند: در سوختگی‌های حرارتی، اگر موضع سوخته زیر لباس است، لباس را خارج کنید، اما اگر پارچه لباس به محل سوختگی چسبیده بود به هیچ‌وجه سعی نکنید با کشیدن، پارچه را از بدن مصدوم جدا کنید. در گام بعدی بسرعت دمای محل سوختگی را با آب معمولی نه آب سرد به مدت ۲۰ دقیقه پایین بیاورید. اما اگر وسعت سوختگی زیاد باشد به هیچ وجه این کار را انجام ندهید زیرا پایین آمدن دمای بدن عوارض بسیار خطرناکی به‌دنبال خواهد داشت.

دکتر فاطمی خاطرنشان می‌کند: پماد‌های سوختگی تنها برای سوختگی‌های کم و درجه یک مفید است. بنابراین از مالیدن روغن و کره به محل سوختگی در سوختگی‌های با درجه بالا بپرهیزید چراکه چربی گرمارا در پوست نگه می‌دارد و شدت سوختگی را افزایش می‌دهد.

در آخر بهتر است پوستی را که دچار سوختگی شده با پارچه تمیز، گاز استریل یا حتی کیسه فریزر بپوشانید و بیمار را بسرعت به یک مرکز درمانی برسانید تا اقدامات درمانی لازم صورت بگیرد.

وی ادامه می‌دهد: در مورد سوختگی‌های شیمیایی هم در نخستین گام باید ماده شیمیایی را از پوست بیمار دور کنیم. اگر ماده شیمیایی مایع بود برای کاهش اثر باید از آب استفاده شود. توجه کنید به هیچ وجه از ماده مخالف آن برای خنثی کردن استفاده نکنید چرا که تولید حرارت کرده آسیب را بیشتر می‌کند. شست‌و‌شو با آب باید طولانی و در حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه باشد و اگر سوختگی با مواد قلیایی باشد این مدت طولانی‌تر خواهد بود. اگر ماده شیمیایی به شکل پودر بود به هیچ‌وجه از آب استفاده نکنید اول پودر را کاملاً از روی بدن تمیز کنید بعد با آب شست‌و‌شو دهید، در غیر اینصورت با آب واکنش می‌دهد و آسیب بیشتری به بدن می‌رساند.

دکتر فاطمی در خاتمه تأکید می‌کند: هنگام مواجهه با سوختگی‌های الکتریکی با توجه به اینکه این قبیل سوختگی‌ها عمیق و خطرناک هستند در رساندن بیمار به بیمارستان تعلل نکنید.