فضاپیماها، ماهواره ها و ایستگاه های فضایی زیادی در مدار حول زمین می چرخند اما بعد از پایان ماموریت ها و در دوران فرسودگی به کجا هدایت می شوند؟

ایستگاه فضایی تیان گونگ ۱ /Tiangong-1 چین از کنترل خارج شده و احتمالا سال آینده میلادی به زمین برگردد؛ اما این ایستگاه فضایی دقیقا در همان محلی سقوط نمی کند که اغلب فضاپیماهای دیگر روزگار بازنشستگی را در آن می گذرانند.
در زمانه ای که انسان بزرگ ترین قله ها را فتح کرده، بر قطب های شمال و جنوب پا گذاشته و پهنه اقیانوس ها و صحراها را درنوردیده است؛ ماجراجویان و مکتشفان همواره دنبال پهنه های جدید می گردند.
بعضی از این مکان های تازه به نام قطب های خارج از دسترس/pole of inaccessibilityشناخته می شوند که از آن میان، قطب اقیانوسی خارج از دسترس به عنوان گورستان زباله های فضایی توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
قطب اقیانوسی خارج از دسترس حدود دو هزار و ۷۰۰کیلومتری جنوب حزایر ‘پیت کرن’ و در جنوب اقیانوس آرام جنوبی واقع است؛ جایی که هیچ انسانی در آن زندگی نمی کند و بین استرالیا، نیوزیلند و آمریکای جنوبی قرار دارد.
این مکان نه تنها برای کاشفان جذاب است؛ بلکه فعالان حوزه فضا و کاربران ماهواره نیز به آن علاقمندند. زیرا بیشتر ماهواره هایی که حول زمین و روی مدار می چرخند در نهایت روزی از مدار خارج و برخلاف ماهواره های کوچک تر که آتش گرفته و به کلی از بین می روند، انها به زمین سقوط می کنند؛ به واقع بقایای ماهواره های بزرگ تر خود را به سطح زمین می رسانند و برای جلوگیری از برخورد آنها با مناطق پرجمعیت، این ماهواره ها را در نزدیکی قطب اقیانوسی خارج از دسترس پایین می آورند.
به واقع، ساقط و متلاشی شدن ماهواره ها و فضاپیماها روی منطقه ای به وسعت تقریبی ۱۵۰۰ کیلومتر مربع از سطح اقیانوس، این منطقه را به گورستان این تجهیزات تبدیل کرده است. بر اساس آخرین آمار، بقایای بیش از ۲۶۰ ماهواره عمدتا روسی در این منطقه وجود دارد.
بقایای ایستگاه فضایی میر/Mir نیز در این منطقه است، این ایستگاه که سال ۱۹۸۶ پرتاب شد، با وزن ۱۲۰ تن امکان سوختن و از بین رفتن در فضا را نداشت بنابراین در سال ۲۰۰۱ در این منطقه فرود امد و چند ماهیگیر در آن حوالی بخش هایی از بقایای آن را به شکل قطعات نورانی در آسمان دیدند.
بازگشت کنترل شده فضاپیماها برای هیچ کس خطر ندارد؛ همچنین این قسمت از اقیانوس به دلیل جریان های اقیانوسی و وجود زندگی دریایی جزئی، زیستگاه ماهی ها و قابل ماهیگیری نیز نیست.
ایستگاه فضایی بین المللی/ International Space Station متعلق به ناسا نیز پس از پایان ماموریت آن، یکی از فرودآمدگان آتی بر این قطب خواهد بود؛ بر اساس طرح های جاری، این ایستگاه باید تا یک دهه آینده به ماموریت خود پایان دهد و با دقت در این محل فرود آید. فرود این ایستگاه با وزن ۴۵۰ تن و ۴ برابر ایستگاه فضایی میر، چشم اندازی شگرف پدید می آورد.
با وجود این، فرود آوردن کنترل شهه ایستگاه فضایی یا ماهواره ها همواره ممکن نیست، زیرا در مواردی ارتباط فضاپیما با کنترل کننده های زمینی قطع می شود. این امر در مورد ایستگاه فضایی ۳۶ تنی سالیوت ۷/Salyut 7 در سال ۱۹۹۱ روی داد که در آمریکای جنوبی فرود آمد، همچنین داستان مشابهی در مورد ایستگاه فضایی اسکاب لب آمریکا وجود داشت که در سال ۱۹۷۹ در استرالیا سقوط کرد. بر اثر این فرودها هیچ کس مصدوم نشد یا آسیبی به کسی نرسید، اما بارش بقایایی از فضاپیما را در پی داشت؛
احتمالا سال آینده بار دیگر این بارش ها صورت خواهد گرفت؛ زیرا ماهواره تیان گونگ ۱ چین بین ژانویه و آوریل سال آینده میلادی (دی تا اسفند جاری) باید به زمین برگردد اما مهندسان چینی کنترل آن را از دست داده اند و نمی توانند موتور آن را برای فرود در جنوب اقیانوس ارام کنترل کنند.
این ماهواره سال ۲۰۱۱ به عنوان اولین ایستگاه فضایی چین به فضا پرتاب شد و سال بعد میزبان لیو یانگ اولین فضانورد چینی بود.
در نهایت این ایستگاه در محل ۴۲٫۸ درجه شمال و جنوب فرود می آید مکانی بین عرض جغرافیایی شمال اسپانیا و جنوب استرالیا که نمی توان محل دقیق تر آن را تا چند ساعت قبل از آتش گرفتن برآورد کرد.