مهندسی پزشکی(Biomedical Engineering)

 در سال ۱۳۷۱ اولين دانشكده مهندسي پزشكي ايران در دانشگاه صنعتي اميركبير بنيان نهاده شد. این رشته با وجود قذمت کم، پیشرفت های چشمگیری در زمینه های علم و صنعت و حتی تجارت داشته است . نام این رشته با مهارت تمام انتخاب شده است چرا که ترکیبی صحیح از دو رشته ی ریاضی و تجربی است و به دنبال ایجاد رابطه ای منطقی بین علوم مهندسی و دانش پزشکی است . براساس این علم ساختار بدن انسان به مثابه یک نظام بسیار هماهنگ مهندسی و بیماری به عنوان عامل بی نظمی در این ساختار مطرح گردید.

مهندسی پزشکی در کشور ما جزء زیر شاخه های رشته برق محسوب می شد. ( کماکان در بسیاری از دانشگاه ها مثل دانشگاه صنعتی شریف و تهران و.. همین روند ادامه دارد )

•  این رشته مناسب چه کسانی است ؟

دانشجویان این رشته باید  دارای قدرت طراحی بالایی بوده و در تحلیل مسائل درسی و مشکلات بیماران حرفی برای گفتن داشته باشند تا بتوانند مفید واقع شوند همچنین انها  باید به نرم افزار های بسیاری  از جمله متلب و اورکد و اس پی اسپایس و مدل سیم و…(چه قبل و چه بعد و چه در طول کارشناسی ) مسلط شوند.

کتابهای دروس تخصصی این رشته به دلیل نوپا بودن آن ترجمه ندارند پس دانشجو باید بتواند به راحتی متون انگلیسی را ترجمه کند و به بیان بهتر باید به زبان انگلیسی مسلط باشد

یکی از نکات مهم این است که بسیاری از فارغ التحصیلان این رشته در بیمارستان ها و مراکز درمانی مشغول به کار می شوند در نتیجه دانشجو باید امادگی لازم جهت رویارویی با بسیاری از مسائل بیمارستانی را داشته باشد.

• ویژگی های شخصیتی تاثیر گذار :

این رشته متناسب با گرایش ها، خواهان دانشجو با :

• ذهنی خلاق

• تمرکز و دقتی بالا

• روحیه ی بالای نوع دوستی و کمک به سایرین

• ریز بین

• شرایط جسمی و روحی خوب

• و… است.

در دانشگاه:

• گرایش های کارشناسی مهندسی پزشکی در ایران :

1. ۱٫بیوالکتریک :

  این گرایش از مهندسی پزشکی دنیای وسیعی را شامل می شود اما در تعریفی کوتاه، بیوالکتریک را می‌توان علم استفاده از اصول الکتریکی، مغناطیسی و الکترومغناطیسی در حوزه پزشکی دانست؛ در واقع یک مهندس بیوالکتریک علاوه بر این که به تمام گرایشهای مهندسی برق (به ویژه گرایش الکترونیک در مقطع کارشناسی و گرایشهای کنترل و مخابرات در مقاطع بالاتر) با دیدگاهی از حوزه علم خود نظر دارد، از برخی از شاخه‌های مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات نیز در حیطه علم مهندسی پزشکی یاری می‌جوید. کنکور ارشد این گرایش با رشته ی برق به صورت مشترک برگزار می شود

دانشگاه های پذیرنده :

دانشگاه صنعتی امیر کبیر – دانشگاه اصفهان – دانشگاه صنعتی همدان – دانشگاه شاهرود – دانشگاه صنعتی سهند – و بسیاری از دانشگاه های پیام نور و غیر انتفاعی و موسسات آزاد

دروس مهم :

آناتومی و فیزیولوژی – مدار های الکتریکی ۱ و ۲ – الکترونیک ۱ و۲ – تکنیک پالس – تجزیه و تحلیل سیستم ها – ریاضیات مهندسی – اصول سیستم های رادیولوژی و رادیو تراپی – مخابرات و…..

• ۲٫بیومکانیک :

  بیومکانیک به استفاده از مکانیک کلاسیک در زمینه‌های علوم زیستی می‌پردازد. استفاده از قوانین دینامیک جامدات برای تحلیلهای حرکتی؛ دینامیک سیالات برای ارزیابی جریانهای درون محیطهای زیستی؛ ترمودینامیک و انتقال حرارت برای تحلیل رفتارهای سلولی و انتقال مواد و جرم بین موجود زنده و محیط و رباتیک برای خلق وسایل تشخیصی و درمانی جدید نیازمند درک مسایل محیطهای زنده از زاویهٔ مهندسی است.

کنکور ارشد این گرایش با رشته ی مهندسی مکانیک به صورت مشترک برگزار می شود .

دانشگاه های پذیرنده :

دانشگاه صنعتی امیر کبیر – دانشگاه اصفهان – دانشگاه پیام نور تهران (تهران شمال) – و بسیاری از دانشگاه پیام نور و غیر انتفاعی و موسسات ازاد

دروس مهم :

آناتومی و فیزیولوژی – استاتیک – مقاومت مصالح –ریاضیات مهندسی –دینامیک در مهندسی پزشکی – ترمودینامیک در مهندسی پزشکی – خواص مواد مهندسی – مبانی بیومکانیک ۱ و……

• ۳٫بیومتریال :

بیومتریال جایگزینی اندام و عملکرد اندام از بینی تا نوک انگشتان است. دانشجویان این گرایش باید مواد و خاصیت آنها را به خوبی بشناسند تا بتوانند از مواد طبیعی و مصنوعی برای رسیدن به اهداف تخصصی و کاری خود  استفاده کنند.

دانشگاه های پذیرنده :

دانشگاه صنعتی امیر کبیر – دانشگاه پیام نور تهران (تهران شمال) و بسیاری از دانشگاه های پیام نور و غیر انتفاعی و موسسات ازاد

دروس مهم :

فیزیولوژی و آناتومی – استاتیک و مقاومت مصالح – بیوشیمی – مبانی علوم و تکنولوژی پلیمر ها – هیستولوژی و پاتولوژی – مقدمه ای بر بیولوژی سلولی ملکولی – تجهیزات عمومی بیمارستانها و کلینیکهای درمانی – مبانی زیست سازگاری و….

• ۴٫بالینی :

مهندسی پزشکی بالینی از رشته‌های تخصصی شاخه مهندسی پزشکی است که مسئولیت پیاده‌سازی تکنولوژی پزشکی و بهینه‌سازی خدمات بهداشتی و درمانی دارد. نقش مهندسی پزشکی بالینی شامل آموزش و نظارت تکنسین تجهیزات پزشکی، همکاری با قانون گذاران و بازرسان بیمارستان‌های دولتی و دادن مشاوره ی فنی برای دیگر کارکنان بیمارستان مانند پزشکان، مدیران، آی تی و… . مهندس پزشکی بالینی همچنین براساس تجربه‌های بالینی خود به تولیدکنندگان وسایل پزشکی در زمینه بهبود طراحی‌های آینده‌شان مشاوره می‌دهد.

دانشگاه های پذیرنده :

از جمله مهم ترین دانشگاه های پذیرنده این گرایش دانشگاه شاهد تهران است و بقیه ی دانشگاه های پذیرنده اکثرا پیام نور و غیر انتفاعی می باشند.

• ادامه تحصیل : 

اگر دانشجو بعد از اتمام دوره ی کارشناسی قصد ادامه ی تحصیل را داشته باشد می تواند علاوه بر گرایش های مهندسی پزشکی در کارشناسی ارشد که در صفحات قبل ذکر شد در رشته هایی مثل برق و کامپیوتر و ….. برای کسب مدارج علمی مشغول به تحصیل شود .

• گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی پزشکی در ایران :

• مهندسی بیوالکتریک

• مهندسی بیومکانیک

• مهندسی بیومتریال

• مهندسی بافت

• مهندسی ورزش

• بعد از فارغ التحصیلی:

یک‌ مهندس‌ پزشکی‌ می‌تواند یک‌ دستگاه‌ پزشکی‌ را به‌ درستی‌ راه‌اندازی‌ کرده‌ و نحوه‌ استفاده‌ صحیح‌ آن‌ را به‌ پرستاران‌ یا دیگر کارکنان‌ بیمارستان‌ آموزش‌ دهد یا اینکه‌ در مؤسسات‌ و شرکت‌های‌ خصوصی‌ و دولتی‌، در زمینه‌ ساخت‌ تجهیزات‌ پزشکی‌ فعالیت‌ کند. برای‌ مثال‌ فارغ‌التحصیلان‌ گرایش‌ بیوالکتریک‌ به‌ راحتی‌ می‌توانند دستگاه‌ شنوایی‌ سنجی‌ بسازند و از سوی‌ دیگر چون‌ دستگاه‌های‌ پزشکی‌ به‌ طور متوسط‌ میلیون‌ها تومان‌ می‌ارزد و مسؤولان‌ بیمارستان‌ها به‌ طور نسبی‌ برای‌ حفظ‌ و نگهداری‌ آنها اهمیت‌ بسیاری‌ قائلند، بسیاری‌ از فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ پزشکی‌ گرایش‌ بیوالکتریک‌ و حتی‌ دانشجویان‌ این‌ رشته‌ جذب‌ بازار کار می‌شوند. دانش‌ فارغ‌التحصیلان‌ گرایش‌ بیومکانیک‌ نیز هم‌ در زمینه‌ ساخت‌ اعضای‌ مصنوعی‌ و هم‌ در مبحث‌ توانبخشی‌ مثل‌ ساخت‌ ویلچر یا تخت‌ بیمارستان‌ مورد نیاز است‌ و بالاخره‌ فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ پزشکی‌ گرایش‌ بیومتریال‌ یا بیومواد می‌توانند در زمینه‌های‌ مختلف‌ صنایع‌ پزشکی،‌ کارآیی‌ داشته‌ باشند. برای‌ مثال‌ در کارخانه‌های‌ ساخت‌ لوازم‌ یک‌بار مصرف‌ مثل‌ سرنگ‌، سوند، یا دستکش‌های‌ جراحی‌ حضور یک‌ مهندس‌ پزشکی‌ گرایش‌ بیومواد کاملاً احساس‌ می‌شود. همچنین‌ پلیمرهایی‌ که‌ در بدن‌ انسان‌ استفاده‌ می‌گردد باید استاندارد و گریدمدیکال‌ داشته‌ باشد که‌ این‌ نیز در حیطه‌ وظایف‌ مهندس‌ بیومواد است.

• وضعیت پژوهشی :

می دانیم بسیاری از بیماری های کشنده هنوز درمان خاصی ندارند هنوز بسیاری هستند که یک بار هم ندیده اند، نشنیده اند ، راه نرفته اند.
موضوع فوق بیانگر آن است که هنوز راه زیادی تا اتمام کار در این رشته وجود دارد و نیازها و زمینه های پژوهشی در این رشته بسیار زیاد است.

• حرف اخر…….

دنیا ، دنیای تکنولوژی است حرفی است که بار ها شنیده شده و قابل تامل است

امروزه می دانیم سهم یک دستگاه پزشکی ، یک پروتز خوب ، یک ماده ی درمانی و…. در مقایسه با سهم یک پزشک در درمان یک بیمار برابری می کند و حتی می توان با جرئت گفت که گاها این مقایسه در مقام بیشتری قرار دارد.

 پس می توان گفت مهندسی پزشکی بیشتر این که بخواهد یک رشته یا یک شغل باشد یک نیاز است چه در یک کشور که در دنیا حرف اول را می زند و چه در یک کشور جهان سومی چرا که بیمار در همه جا وجود دارد.

این نیاز قدمتی دیرینه دارد قدمتی هفت هزار ساله آن هنگام که در شهر سوخته چشم مصنوعی با رشته طلا ساختند.