افراد دائماً چشم های خود را به اطراف می گردانند تا نگاه خود را به شی ای که توجهشان را جلب می کند، متمرکز کنند. امروزه می دانیم که چشم ها در هر ثانیه دو یا چهار بار برای این منظور به حرکت درمی آیند اما هنوز روشن نیست که ما شی ای که بر آن تمرکز می کنیم را بر چه مبنایی انتخاب می کنیم.

محققان معمولاً برای تعیین اینکه کدام بخش از یک منظره چشم ها را به خود جلب می کنند، با استفاده از اطلاعاتی که از گروهی از افراد گردآوری کرده اند، یک «ناظرنمونه» را الگوسازی می کنند. باور رایج همواره بر این بوده که می توان تفاوت ها در تمرکز چشمان افراد مختلف بر بخش های متفاوتی از یک منظره را نادیده گرفت.

حال پژوهشگران در تحقیق جدیدی برای بررسی تفاوت موجود در تمرکز نگاه افراد، ۷۰۰ تصویر از مناظر روزمره را از پشت مانیتور کامپیوتر به ۱۰۰ ناظر داوطلب نشان دادند. هم زمان با این فرآیند، دوربین هایی که به سمت این ناظرین تنظیم شده بودند، نگاه آنها را به هنگام مشاهده هرکدام از تصاویر دنبال کرده تا تمرکز آنها را بر اجزای هر کدام از تصاویر تعیین کنند.

بنیامین دوهاس عصب پژوه و مولف ارشد این پژوهش می گوید: «راهی ندارم تا بدانم بستنی پسته ای برای شما چه طعمی دارد اما حرکات چشمی دستکم مرزهایی را تعیین می کند که نشان می دهد تجربه شما از جهان با تجربه من از آنچه تفاوتی دارد.»

محققان در جریان این مطالعه دریافتند که برخی جزئیات خاص از جمله چهره ها، متون، غذا و اشیاء متحرک نگاه برخی ناظرین را بیش از دیگران به خود جلب می کنند. به عنوان نمونه، نسبت حرکات چشمی یک فرد به سمت چهره ها در میان ناظرین مختلف بین ۱۷ تا ۴۳ درصد نوسان داشت. چیزی که نشان می دهد گرایش افراد به نگاه کردن به چهره ها یا متون در یک تصویر می تواند بیش از دو برابر از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

تحقیقات بیشتر همچنین نشان داد که این گرایشات تا حد زیادی ثابت و قابل پیش بینی هستند زیرا وقتی از ناظرین خواسته شد تا دو هفته دیگر برای تکرار آزمایش ها حاضر شوند، با استفاده ازگرایشاتی که فرد به هنگام مشاهده دسته قبلی از تصاویر از خود نشان داده بود، امکان توضیح سه چهارم گرایشات وی در مواجهه با دسته تصاویر جدید وجود داشت.

به گفته دوهاس، «این امر نشان می دهد که نگاه ما به تصاویر، شخصی است. ممکن است آنچه شما می بینید با آنچه من می بینم تفاوت داشته باشد حتی اگر هر دو دقیقاً به تصویر مشابهی نظر دوخته باشیم.»

به گفته پژوهشگران، معمولاً انسان به عنوان دستگاهی منفعل شناخته می شود که یک تصویر توجهش را جلب می کند اما این تحقیقات جدید نشان داد که انسان ها در واقع «جستجوگران فعال اطلاعاتند».

محققان معتقدند که این تفاوت ها در تمرکز به هنگام مشاهده یک تصویر می تواند ریشه های ژنتیکی داشته باشد. مطالعات جدید انجام شده در آمریکا و سوئد که نشان داد دوقلوهای همسان نسبت به دوقلوهای غیرهمسان الگوی حرکات چشمی مشابه تری دارند، این فرضیه را تا حد زیادی تایید می کند.

افزون بر ژنتیک، فرهنگ نیز بر نحوه دیدی که افراد از جهان دارند، اثر می گذارد.

دست اندرکاران این پژوهش در مرحله بعدی در نظر دارند تا به بررسی بیشتر اثراتی که این تفاوت ها در زندگی افراد می گذارند، بپردازند. به گفته دوهاس، «باید دید اینکه شما گرایش خاصی به تمرکز بر متون در مواجهه با یک تصویر دارید به این معناست که به هنگام عبور از کنار یک بیلبورد نیز حواستان راحت تر پرت می شود یا نه.»

جزئیات این مطالعه در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.