به گزارش روز یکشنبه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وابستگی جهان به سوخت‌های فسیلی باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای شده است که تاثیرات مخربی بر محیط زیست دارد. ایران با اینکه تنها یک درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است اما یکی از ۱۰ کشور بزرگ آلاینده و منتشر کننده عظیم کربن جهان محسوب می‌شود. در دهه‌های اخیر دانشمندان در حال جستجوی راه‌ها و توسعه تکنیک‌هایی برای کاهش نشر CO۲ و کنترل گرمای زمین بوده‌اند. اکنون در دنیا از سه راه‌حل برای کنترل CO۲ و سایر گازهای گلخانه‌ای استفاده می شود. استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی، افزایش بازدهی انرژی و نگهداری CO۲ به‌ روش‌های مختلف از جمله این راهکارهاست.

این امر نه تنها سبب نگهداری ایمن گازها و کاهش تاثیرات آنها شده بلکه تزریق به مخازن نفتی می‌تواند مرگ زودرس آنها را به تأخیر بیندازد، جلوی کاهش چشمگیر تولید نفت ایران را بگیرد و سبب ازدیاد برداشت از مخازن شود و در نهایت نیز به تثبیت درآمدهای نفتی ایران کمک کند.

تزریق سیال گازی مخازن نفتی و واکنش پوش‌سنگ و مخزن از جنبه ژئومکانیکی می‌تواند مشکلات جبران‌ناپذیری به وجود آورد. چگونگی و چرایی اجرای عملیات تزریق گاز به شدت به نوع و دامنه مطالعه ژئومکانیکی در محدوده مورد مطالعه وابسته است. در صورت بی‌توجهی به رفتار پوش‌سنگ و مخزن در اثر فرآیند تزریق، نه تنها پس از صرف هزینه‌های بسیار ممکن است این عملیات بی‌حاصل مانده و نقشی در تولید نداشته باشد بلکه حتی می‌تواند موجب از دست رفتن میزان تولید فعلی مخزن یا به‌طور کلی از دست دادن کل مخزن شود. همین موضوع لزوم توجه به انجام مطالعات ژئومکانیکی، مدل‌سازی و مطالعه رفتار مخزن و پوش‌سنگ قبل از هرگونه فرآیند تزریق در میادین نفت و گاز کشور را مشخص می کند.

پس با توجه به اهمیت انجام مطالعات ژئومکانیکی طرح پژوهشی توسط محققان دانشگاه فردوسی مشهد تعریف شد تا مطالعات در این زمینه در جنوب غرب ایران انجام شود. این طرح با عنوان «ارزیابی تزریق گازهای گلخانه ای سر چاهی به مخازن تخلیه شده و دارای افت فشار با هدف حفظ محیط زیست» و «استفاده بهینه از این گازها جهت ازدیاد نفت و بررسی یکپارچگی پوش‌سنگ در طی تزریق این گازها در میادین جنوب غرب ایران» توسط پشتیبانی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پشتیبانی و انجام شد.

با توجه به میزان بالای تولید گازهای گلخانه‌ای در استان‌های خوزستان و بوشهر و نیاز به کنترل آن‌ها، این پژوهش می‌تواند راه‌حلی برای کاهش این گازها باشد. علاوه بر این تزریق گازهای گلخانه‌ای به میادین و مخازنی که با مشکل افت فشار روبرو شده‌اند می‌تواند راندمان تولید و ضریب بازیافت نفت از این میادین را افزایش دهد.

در صورت بی‌توجهی به رفتار پوش سنگ و مخزن در اثر فرآیند تزریق، نه تنها پس از صرف هزینه‌های بسیار ممکن است این عملیات بی‌حاصل مانده و نقشی در نگهداری گازهای گلخانه‌ای نداشته باشد، بلکه حتی می‌تواند موجب نشت گاز، آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی شود. بنابراین این پژوهش اثرات کوتاه‌مدت و بلند مدت ذخیره گاز  CO۲، امکان نشت آن در طول زمان و تغییراتی که در اثر نگهداری این گاز در سازندهای زیر سطحی به وجود می‌آید را بررسی کرد و راهکاری برای تزریق این گاز با فشار بهینه، بدون آنکه نشت و تغییر قابل توجه زیست محیطی اتفاق افتد، ارائه داد.

از نتایج مهم این طرح ایجاد یک مدل ژئومکانیکی برای مخزن است. با بهره گیری از این مدل می توان سایر مطالعات و مخاطرات ژئومکانیکی مورد استفاده قرار داد.