به‌طورکلی در دندانپزشکی، مبحث پیشگیری اهمیت و ارزش خاصی دارد و آموزش مؤثر بهداشت دهان و دندان می‌تواند بهترین و آسان‌ترین راه برای تأمین سلامت دهان و دندان افراد جامعه باشد.

به‌طورکلی در دندانپزشکی، مبحث پیشگیری اهمیت و ارزش خاصی دارد و آموزش مؤثر بهداشت دهان و دندان می‌تواند بهترین و آسان‌ترین راه برای تأمین سلامت دهان و دندان افراد جامعه باشد و آنچه امروز درمان می‌شود، دیروز قابل‌پیشگیری بود و نظر به اینکه هزینه درمان‌های دندانپزشکی بالا بوده اما وسایل پیشگیری ازبیماری‌های دهان و دندان از قبیل مسواک، نخ دندان و خمیردندان بسیار ارزان و فراوان در دسترس همگان قراردارد و با توجه به این امر می‌توان از هزینه‌های گزاف درمان‌های دندانپزشکی، اتلاف وقت نیروی انسانی و صرف بی‌مورد مواد و وسایل، جلوگیری نمود.
مراقبت‌های دهانی و دندانی کودکان

اولین اقدام برای حفظ دندان‌ها توسط والدین کودک و از زمان بارداری مادر آغاز می‌شود.

تغذیه مناسب مادر، اجتناب از خوردن داروهای غیرمجاز و مصرف مکمل‌های ویتامین و کلسیم از جمله این اقدامات است.

مرحله بعدی پس از تولد نوزاد آغاز می‌شود. شیر مادر نقش مهمی در تأمین مواد اولیه موردنیاز برای کامل شدن دندان‌ها دارد.

اما مسواک زدن در کودکان چگونه است؟ از زمان شیردهی با گاز تمیز و استریل یا مسواک انگشتی و کوچک بافت‌های لثه و دندان تمیز می‌شود.

تا سن ۳ سالگی مسواک زدن باید بدون خمیردندان باشد. از سن ۳ سالگی تا ۶ سالگی از خمیردندان بچه استفاده شود تا خمیردندانی که قورت داده می‌شود در اثر داشتن فلوراید باعث تغییر رنگ جوانه دندان دائمی نشود.

بعد از این سن می‌توان از خمیردندان بزرگ‌سالان به میزان کم استفاده کرد.

حرکات مسواک در کودکان باید به‌صورت افقی و در تمام سطح دندان باشد.

والدین باید بدانند

مادران عزیز دقت داشته باشید از زمانی که دندان‌های کودک درآمدند به او در رختخواب شیر ندهید، زیرا با این کار ریسک پوسیدگی را افزایش می‌دهید.

از دادن آب‌میوه و دیگر نوشیدنی‌های شیرین به کودک پرهیز کنید.

همچنین هیچ‌گاه قاشق و چنگال خودتان را در دهان کودک نگذارید، بزاق شما ممکن است باکتری‌هایی به‌جا بگذارد که باعث پوسیدگی دندان‌های کودک شود.

از زمانی که قطرۀ آهن برای کودک شما تجویز می‌شود، پس از هر بار دادن قطرۀ آهن، دندان شیرخوار خود را با پارچه‌ای نرم و تمیز یا گاز پانسمان به آهستگی پاک‌کنید.

قطره آهن فقط باعث تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود.

نزدیک یک‌سالگی کودک بهتر است برای ویزیت دندان‌ها به یک متخصص اطفال دندانپزشکی مراجعه کنید. تا سن ۳ سالگی فضاهای بین دندان‌های خلفی بسته می‌شود.

چون پرزهای مسواک نمی‌تواند وارد فضاهای بین دندان‌ها بشود برای تمیز کردن این فضاها نیاز به نخ دندان می‌باشد.

از آنجایی‌که مهارت حرکتی کودک تا سن ۹ الی ۱۲ سالگی کامل نمی‌شود مسئولیت نخ دندان بر عهده‌ی والدین است و برای راحتی نخ دندان کشیدن می‌توان از نخ دندان‌های یک‌بارمصرف (Floss Holder) که در داروخانه‌ها موجود است استفاده کرد.

مراقبت‌های دائمی بهداشت دهان و دندان

از سن ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی دوره‌ی دندانی مختلط است در این دوران دندان‌های شیری جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند.

دندان‌پزشک در این سن درمان‌های پیشگیری مثل فلورایدتراپی و فیشورسیلنت را ممکن است تجویز نماید.

درحدودسن ۱۸ سالگی وضعیت دندان عقل بایدبررسی گردد برخی ازاین دندان‌ها دارای مسیر رویشی مستقیم و برخی کج رویش می‌یابند.

در سنین جوانی و بزرگ‌سالی حفظ مداوم بهداشت دهان و دندان با مسواک و نخ دندان و مراجعه‌ دوره‌ای به دندان‌پزشک الزامی است باید توجه داشت علاوه بر مراجعه مداوم ۶ ماه یک‌بار به دندان‌پزشک هر زمان علائم مشکوک در دندان حس شود باید به دندان‌پزشک مراجعه شود.

این علائم شامل حساس شدن دندان‌ها به سرما و گرما، گیرکردن غذا در بین دندان‌ها، خونریزی از لثه‌ها در موقع مسواک زدن، بوی بددهان، لثه‌های قرمز یا متورم و دندان‌های لق باشد.

معاینات پزشکی و درمان ناهنجاری‌های دندانی

در مورد بانوان عزیز که قصد بارداری دارند بسیار مهم است که تمام مشکلات دهان و دندان قبل از بارداری برطرف شود به یاد داشته باشید که سلامت دهان و دندان مادر در حین بارداری حتی ممکن است بر سلامت فرزندی که متولد می‌شود، تأثیرگذار باشد.

آکادمی دندانپزشکی کودکان آمریکا معاینات دندانپزشکی را دست‌کم دو بار در سال برای بیشتر بچه‌ها توصیه کرده است.

البته تعدادی از کودکان که از ریسک پوسیدگی بیشتری برخوردار بوده و یا الگوی رشدی غیرطبیعی داشته و یا دارای بهداشت دهان ضعیفی هستند، به معاینات بیشتری نیاز دارند.

در سن ۷ سالگی معاینه اولیه توسط متخصص ارتودنسی جهت ارزیابی ناهنجاری‌های فکی و مشکلات دندانی پیشنهاد می‌شود.

در سن ۱۸ سالگی جهت ارزیابی نحوه‌ی رویش دندان‌های عقل مراجعه به دندان‌پزشک و اخذ گرافی پانورامیک توصیه می‌شود.

در سنین جوانی و بزرگ‌سالی نیز مراجعه به دندان‌پزشک حداقل هر ۶ ماه یک‌بار است که در این جلسات ویزیت معاینه دندان‌ها، لثه و دهان انجام می‌شود و در مورد رژیم غذایی، استعمال دخانیات و عادات تمیز کردن دندان‌ها سؤال و راهنمایی می‌شود و نهایتاً در صورت نیاز عکس‌برداری از دهان جهت ارزیابی دقیق‌تر انجام می‌گیرد.

نویسندگان: دکتر رؤیا حامدی؛ متخصص ارتودنسی، دکتر سمانه دوست فاطمه؛ متخصص ترمیمی و زیبایی