پرهام پارسانژاد عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران در گفت وگو با خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران، درباره مهم‌ترین علل ایجاد مورمور و گزگز انگشتان اظهار کرد: گزگز و مورمور انگشتان دست و پا ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد؛ یکی از دلایل خواب رفتگی انگشتان دست درگیری ریشه عصبی در ناحیه فقرات گردنی است.

وی افزود: عامل دوم در این زمینه اسپاسم و گرفتگی عضلات ناحیه سرشانه و گردن است که این گرفتگی می‌تواند اعصاب را تحریک کند و باعث گزگز و مورمور انگشتان دست شود.

پارسانژاد بیان کرد: کشیدگی اعصاب در ناحیه زیر بغل دلیل دیگر گزگز انگشتان دست است؛ با کشش بیش از حد دست در حالی که در حالت باز قرار دارد، اعصاب ناحیه زیر بغل کشیدگی پیدا می‌کنند و باعث مورمور انگشتان دست می‌شوند.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: فشار و تحریک عصبی که در ناحیه‌ای از زیر پوست سطحی می‌شود مثل کناره‌ها و داخل آرنج که اعصاب رادیال و اولنار از آنجا عبور می‌کنند، می‌تواند باعث خواب رفتگی انگشتان دست شود.

وی افزود: عامل دیگر گزگز انگشتان دست عصب مدین در ناحیه مچ دست است؛ التهاب این عصب در مچ دست و ساعد مورمور انگشتان دست را به وجود می‌آورد.

بیماری های اعصاب و روان عامل ایجاد گزگز انگشتان

پارسانژاد اظهار کرد: برخی از بیماری‌ها از جمله MS، اعصاب و روان و دیابت هم می‌توانند عاملی برای خواب رفتگی انگشتان دست باشند.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: انحراف ستون فقرات که باعث می‌شود تعادل عضلات ۲ طرف ستون فقرات به هم بخورد و عصب در یک سمت تحت کشش یا فشار قرار بگیرد هم موجب خواب رفتگی و مورمور انگشتان دست می‌شود.

وی بیان کرد: سندروم دهانه خروجی قفسه سینه را هم می‌توان عاملی برای گزگز انگشتان دست دانست؛ زیرا ممکن است در این ناحیه برخی از اعصاب بین استخوان ترقوه و عضلات ناحیه گردن تحت فشار قرار بگیرند.

پارسانژاد گفت: از دیگر علل مورمور انگشتان دست می‌توان بیرون زدگی دیسک‌های بین مهره‌ای و فشار بر روی اعصاب را نام برد.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران اظهار کرد: برخی از دلایل مورمور انگشتان دست و پا مشترک است هر چند در بیشتر موارد تفاوت‌هایی وجود دارد؛ گرفتگی عضلات و گره‌های عضلانی که در ناحیه بافت‌ها و غشای اطراف عضله‌ها وجود دارد عاملی است که مورمور را در انگشتان دست و پا ایجاد می‌کند.

مهم ترین دلایل ایجاد خواب رفتگی در انگشتان پا

وی درباره علل ایجاد گزگز در انگشتان پا گفت: اگر فشار بر روی ستون‌های مهره‌ای کمر زیاد شود اعصابی که از ناحیه کمر خارج می‌شوند مخصوصا بین مهره ۴ و ۵ و مهره ۵ کمر و مهره خاجی، اعصاب تحریک می‌شوند و خواب رفتگی در انگشتان پا را ایجاد می‌کنند.

پارسانژاد بیان کرد: ممکن است گرفتگی و اسپاسم عضلات ناحیه باسن و ستون فقرات کمری هم باعث علائم سیاتیکی و خواب رفتگی انگشتان پا شود؛ شایع‌ترین این عضلات عضله باسن یا پیریفرمیس است که می‌تواند به عصب عضله فشار بیاورد و باعث خواب رفتگی شود.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران اظهار کرد: در افرادی که دچار مشکلات عروقی هستند، خون در رگ‌های عروقی که در انتهای اندام‌ها چه در دست و چه در پا قرار دارند، مخصوصا در فصل سرما به طور کامل گردش نمی‌کند و این امر مورمور انگشتان را به وجود می‌آورد.

وی افزود: این افراد با مصرف دارو می‌توانند گردش خون را بهبود ببخشند و در فصل سرما از دستکش و جوراب استفاده کنند تا گزگز انگشتان برطرف شود.

درمان گزگز انگشتان چیست؟

پارسانژاد گفت: برای درمان خواب رفتگی انگشتان دست و پا ابتدا باید منشا و علت به وجود آورنده این عارضه شناسایی و رفع شود؛ برخی از دارو‌ها و ویتامین‌ها از جمله ویتامین B۱ می‌تواند به بهبود یا درمان مورمور انگشتان کمک کند.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران افزود: برخی دارو‌های ضدتشنج عصب هم می‌توانند گزگز انگشتان را کمتر کنند که باتوجه به علت این مورمور توسط پزشک متخصص اعصاب تجویز می‌شود.

وی بیان کرد: دسته‌ای از خواب رفتگی‌ها مثل درگیری ریشه عصب در ناحیه مهره‌های گردن که منشا ارتوپدی دارند یا در اثر گرفتگی عضله‌های ناحیه گردن و سرشانه ایجاد شده‌اند می‌توانند با تمرین‌های فیزیوتراپی درمان شوند.

پارسانژاد افزود: این تمرین‌ها ثبات بیشتری در ناحیه گردن و کمربند شانه‌ای ایجاد می‌کنند و این ثبات باعث می‌شود فشار از روی عصب برداشته شده و مورمور انگشتان برطرف شود.

تمرین های فیزیوتراپی ویژه گزگز انگشتان

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: در مجموعه فعالیت‌هایی که روزانه برای حمل اشیا انجام می‌شود معمولا دست‌ها در حالت پایین قرار دارند، وزن اندام‌های فوقانی به کتف منتقل می‌شوند و عضلات سرشانه در حالت کشیده قرار دارند.

وی افزود: بنابراین یکی از ورزش‌هایی که می‌توان انجام داد این است که در حالت ایستاده شانه‌ها تا کنار گوش بالا آورده شوند، در این وضعیت به مدت ۱۰ ثانیه توقف و سپس شانه‌ها آرام آرام پایین آورده شوند. این حرکت را باید ۳ بار در روز و هر بار ۱۰ مرتبه انجام داد.

پارسانژاد بیان کرد: این تمرین یکی از مهم‌ترین و بهترین ورزش‌هایی است که کمک می‌کند عصب در ناحیه عضله‌های ناحیه گردن و مهره‌های گردن آزاد شده و فشار از روی آن برداشته شود، در نتیجه گزگز انگشتان از بین می‌رود.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران اظهار کرد: با توجه به اینکه معمولا در کار‌های روزانه این تمایل وجود دارد که شانه‌ها به سمت جلو بچرخند و حالت قوز کرده در ستون فقرات پشتی ایجاد شود؛ تمرین دوم این است که در حالت ایستاده و دست‌ها در کنار هم، کتف‌ها از پشت به هم نزدیک شده و سینه به جلو متمایل شود.

وی افزود: در این حالت به مدت ۱۰ ثانیه توقف و سپس کتف‌ها رها می‌شوند؛ این تمرین ۱۰ مرتبه و هر بار به مدت ۱۰ ثانیه انجام می‌شود. این حرکت باعث خواهد شد عضله‌های پشت کتف و ناحیه ستون فقرات پشت تقویت شوند و فشار از روی اعصاب مربوط به اندام فوقانی برداشته شود در نتیجه مورمور انگشتان بهبود پیدا کند.

پارسانژاد گفت: درمان‌های دیگر خواب رفتگی انگشتان شامل تمرین‌های کششی است که باعث متحرک ساختن اعصاب و رها شدن آن می‌شوند. این تمرین‌ها یا توسط فیزیوتراپ و یا با آموزش آن‌ها به بیمار در منزل انجام می‌شود و با افزایش تحرک عصب، آن را از حالت گیرافتادگی خارج می‌کند.

درمان خواب رفتگی انگشتان با منشا یک بیماری

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران بیان کرد: در موارد دیگر که گزگز انگشتان مربوط به بیماری‌هاست باید به پزشک متخصص در همان حوزه مراجعه کرد؛ به طور مثال اگر فرد مبتلا به بیماری عروقی است باید به جراح عروق مراجعه کند.

وی افزود: فردی که مبتلا به دیابت است باید به متخصص غدد مراجعه کند و اگر خواب رفتگی به مرحله‌ای رسیده که اعصاب آسیب دیده باشد متخصص مغز و اعصاب می‌تواند به بیمار کمک کند.

پارسانژاد گفت: افرادی که سندروم دهانه خروجی قفسه سینه دارند که اعصاب به شدت گیر افتاده است باید به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنند تا عصب با جراحی آزاد شود.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران بیان کرد: اگر گیرافتادگی یا انحراف در ناحیه ستون فقرات باشد باید علاوه بر اینکه به ارتوپد مراجعه می‌شود تمرین‌های فیزیوتراپی به طور کامل انجام شوند تا عضلاتی که کوتاه شده تحت کشش قرار بگیرند و عضلاتی که ضعیف شده‌اند تقویت شوند و قرینگی ستون فقرات افزایش یابد.

تاثیر فوق العاده سوزن درمانی در بهبود مورمور انگشتان

وی اظهار کرد: درد‌هایی که منشا عضلانی دارند و عضلانی غشایی هستند با تکنیک‌های سوزن خشک مخصوصا در نواحی که این گره‌های عضلانی وجود دارد باعث آزاد شدن عضلات و برگشت آن‌ها به حالت طبیعی می‌شود.

پارسانژاد افزود: با ورود سوزن به عضلاتی که دچار گرفتگی شده‌اند عضله انقباض پیدا کرده و خود را رها می‌کند، این رها شدن به دنبال یک انقباض ایزومتریک باعث خواهد شد عملکرد عضله به حالت طبیعی برگردد و خواب رفتگی از بین برود.

عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: در گذشته برای درمان عضله و آزاد کردن گره‌های عضلانی باید تحریکات الکتریکی و ماساژ در جلسات متعدد انجام می‌شد، ولی اکنون درمان بسیاری از درد‌ها از جمله سر، کمر، گردن و شانه با استفاده از سوزن زدن انجام شده که در فیزیوتراپی یک روش نوین محسوب می‌شود و طول درمان را کم می‌کند.

وی اظهار کرد: در حال حاضر می‌توان با ۲ جلسه سوزن درمانی گرفتگی‌ها، اسپاسم‌ها و گره‌های عضلانی را درمان کرد که بسیار موثرتر و با بازدهی زودتر نسبت به درمان‌های قبل است.