مارس وان در اصل اواسط ژانویه گذشته اعلام ورشکستگی کرده بود اما این خبر را رسانه ای نکرد. تا اینکه سرانجام کاربر کنجکاوی که تصادفا متوجه حضور نام این شرکت در فهرست شرکت های ورشکسته شده بود، این خبر را روی وب سایت Redditor منتشر کرد. با اعلام این خبر می توان گفت که داستان یکی از جنجالی ترین برنامه های فضایی خصوصی سال های اخیر رسما به پایان رسید.
مارس وان چند سال پیش توسط «باس لنسدورپ» (Bas Lansdorp) ایجاد شد، کارآفرین هلندی که تا پیش از آن به خاطر ایجاد شرکت Ampyx Power شناخته می شد.
Ampyx Power شرکتی است که در آن زمان با ایده عجیب اش برای نصب توربین های بادی روی هواپیما به شهرت رسیده بود و لنسدورپ در سال ۲۰۱۱ با فروش بیشتر سهام آن، مارس وان را تاسیس کرد.
مارس وان ایده مسکونی سازی مریخ در کوتاه ترین زمان ممکن و با استفاده از سرمایه گذاری تبلیغاتی را دنبال می کرد. شرکتی با انبوهی از ایده های عجیب اما پوشش تبلیغاتی گسترده که بسیاری از کارشناسان فضایی از همان ابتدا با تردید فزاینده به آینده آن می نگریستند. دامنه این انتقادات آنقدر بود که حتی بعضی از ابتدا کل برنامه را یک کلاهبرداری بزرگ رسانه ای به حساب می آوردند.

*** ورشکستگی
مارس وان از ابتدا در قالب دو شرکت ایجاد شد. یکی بنیاد غیرانتفاعی و دیگری شرکت تجاری مارس وان. از میان این دو، شرکت تجاری مارس وان به دستور دادگاهی در بازل سوئیس روز ۱۵ ژانویه گذشته رسما ورشکسته اعلام شد.
در مورد سرنوشت بنیاد غیرانتفاعی مارس وان هنوز هیچ خبر دقیقی منتشر نشده است. با این حال، لنسدورپ مدیرعامل و بنیانگذار مارس وان در مصاحبه با وب سایت انگجت مدعی شده که بنیاد غیرانتفاعی او همچنان به فعالیت خود ادامه خواهد داد اما بدون سرمایه گذاری بیشتر نمی تواند کاری از پیش ببرد.
در زمان ایجاد مارس وان، لنسدورپ معتقد بود که به جای تکیه بر سرمایه گذاری دولتی یا حتی خصوصی می شود یک برنامه پرهزینه فضایی را تنها با تکیه بر تبلیغات تلویزیونی پیش برد. به این ترتیب قرار بر این بود که چرخ های برنامه مارس وان با تولید بزرگترین و جاه طلبانه ترین شوی تلویزیونی دنیا به حرکت در بیاید. شوی تلویزیونی که به طور مثال قرار بود از تمامی مراحل سفر به مریخ و مسکونی سازی آن تا دغدغه های هر روزه مسافران مریخ را برای تماشاچیان پخش کند.
به این منظور مارس وان کمپین رسانه ای گسترده ای برای جلب توجه افکار عمومی به راه انداخت. قرار بر این بود که سفر به مریخ پس از چند پرتاب بدون سرنشین به صورت یک طرفه رخ دهد. یعنی داوطلبان در پرتابی یک طرفه به سوی مریخ می رفتند و قبول می کردند که تا آخر عمر در مریخ باقی بمانند. برای انتخاب داوطلبان هم مارس وان برنامه تبلیغاتی گسترده و پرحاشیه ای را به اجرا گذاشت و از همه داوطلبان خواست که درخواست های خود را ارسال کنند. بیش از ۲۰۰ هزار نفر از سراسر دنیا (از جمله چندین نفر از ایران) در این برنامه ثبت نام کردند. سپس به صورت مرحله به مرحله داوطلبین واجد شرایط به صورت اینترنتی و از راه دور دست چین شدند و به مرحله بعدی گزینش می رفتند. قرار بر این بود که در مرحله نهایی منتخبین به صورت حضوری آخرین فاز گزینش را پشت سر بگذارند. در نهایت هم چهار نفر اول به نخستین مستعمره سازان مریخ بدل می شدند.
بر اساس طرحی که در آن زمان اعلام شد، این شرکت قصد داشت ۲۴ نفر را در گروه های چهار نفره و در بازه های زمانی چهار سال به چهار سال روانه مریخ کند. مارس وان مدعی بود که قصد دارد مستعمره کوچک خود روی مریخ را با تکنولوژی های کنونی و در دسترس در کوتاه ترین زمان ممکن عملیاتی کرده و تا سال ۲۰۳۲ اولین مستعمره نشین ها را به سیاره سرخ ارسال کند. با این حال تقریبا هیچکدام از طرح های تکنیکی اعلام شده در برنامه زمان بندی این شرکت حتی پس از تغییر چندباره زمان بندی رخ ندادند.

*** اما و اگرها
مارس وان برای آخرین بار در جولای سال میلادی گذشته (۲۰۱۸) خبری را منتشر کرد و گفت که با شرکت فونیکس برای سرمایه گذاری به توافق رسیده است. بر این مبنا گفته شد که فونیکس قرار است در طول یک سال بعدی ۱۲ میلیون یورو در برنامه های مارس وان سرمایه گذاری کند. پولی که قرار بود بخشی از هزینه های رو به فزونی شرکت و بنیاد غیرانتفاعی اش را تامین نماید. ضمن آنکه این سرمایه گذاری هزینه های فاز آخر انتخاب و گزینش داوطلبان را نیز تامین می کرد. اتفاقی که هیچ وقت رخ نداد.
با این همه برنامه مارس وان از همان ابتدا با اما و اگرهای جدی روبرو بود. اما و اگرهایی که هم ابعاد فنی جدی داشت و هم تردیدهای فراوانی در بعد نرم افزاری و رسانه ای آن مطرح بود. در بعد فنی بسیاری از کارشناسان طرح های جاه طلبانه مارس وان برای مسکونی سازی مریخ را که با انواع انیمیشن های سی جی آی به خورد رسانه ها داده شده بود غیر عملی می دانستند. به عنوان نمونه در سال ۲۰۱۴ یعنی درست زمانی که مارس وان در اوج هیاهوی رسانه ای خود بود، گروهی از پژوهشگران دانشگاه ام آی تی پس از بررسی و شبیه سازی تکنیکی برنامه اعلام شده از سوی این شرکت گفتند برنامه مارس وان در صورت اجرا تنها باعث مرگ سریع مسافران خود به مقصد مریخ خواهد شد.