بسیاری از مشخصه‌های فردی مثبت که به لحاظ اجتماعی در رشد شخصیتی دانش‌آموزان مؤثر هستند، ریشه در دوران کودکی و سال‌های ابتدایی آموزش آن‌ها دارند. دست‌یابی به مهارت‌های تصمیم‌گیری، مسئولیت‌پذیری، اعتمادبه‌نفس، نظم و مواردی از این دست تا حد زیادی در شکل‌گیری این مشخصه‌های مثبت مؤثرند و مثل هر مهارت دیگری، محیط خانواده می‌تواند بستری پویا برای رشد و بالندگی در این زمینه‌ها باشد. مسئولیت‌پذیری کلید اجرای تعهدات است. وقتی دانش‌آموزی متعهد به موفقیت در یک بازه‌ی تحصیلی می‌شود، این نیروی مسئولیت‌پذیری است که به او در اجرای فعالیت‌هایش کمک می‌کند. درواقع با تکیه بر پشتوانه‌ی مسئولیت‌پذیری راه موفقیت آن‌ها همیشه هموار خواهد بود.

آشنایی با تعریف مسئولیت‌پذیری، گام ابتداییِ بسیار مهم است. کودک باید دقیقاً بداند که مفهوم مسئولیت‌پذیری چه ویژگی‌هایی دارد و اساساً تفاوت مسئولیت‌پذیری با عدم مسئولیت‌پذیری چیست. یک راهکار بسیار کارامد در این بخش، معرفی کردن افرادی است که طبق تعریف، ویژگی‌های مسئولیت‌پذیری را دارند و توضیح روش اجرای کار آن‌ها برای کودکان آسان است. آتش‌نشان‌ها یک مثال بسیار عالی برای این کار هستند. بیان هدف نهایی فعالیت‌های این گروه از افراد جامعه، در کنار دشواری‌های مخاطره‌آمیزی که برای اجرای مسئولیتشان تجربه می‌کنند، یک تعریف دقیق و قابل فهم از مسئولیت‌پذیری برای کودکان است. هنر نهایی والدین، تعمیم دادن مهارت مسئولیت‌پذیریِ کار این افراد به سایر فعالیت‌هاست؛ به گونه‌ای که کودکان در هر فعالیتی هدف نهایی را به عنوان یک عنصر تعهدآور بشناسند.

نکته‌ی مهم دیگر در تقویت مهارت مسئولیت‌پذیری کودکان، رفتار‌های تربیتی والدین در محیط منزل است. سبک نظارتی والدین نباید به گونه‌ای باشد که تمام مراحل اجرایی و نظارتی فعالیت‌ها مستقیماً بر عهده‌ی خودشان باشد. مشارکت فعال کودکان در اجرای وظایف، یک اصل مهم در تقویت مسئولیت‌پذیری است. واگذار کردن بخش قابل اجرایی از هر فعالیت به کودکان و نظارت هوشمندانه توسط والدین، کلید موفقیت در آموزش این مهارت است.

تلاش برای آشنا کردن کودکان با مفهوم تقسیم وظایف نیز یکی از دیگر راهکار‌های مؤثر در تقویت مسئولیت‌پذیری است. تقسیم وظایف، خود، یکی از مهارت‌های جانبی مسئولیت‌پذیری کارآمد به حساب می‌آید؛ اما تسلط بر آن می‌تواند کلیدی برای ساختن اجزایی موفق در راستای یک کل موفق به نام مهارت مسئولیت‌پذیری باشد.