معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: نیاز آبی ٢٧ تالاب در کشور مشخص و برای تامین به وزارت نیرو ابلاغ شده است.

حمید ظهرابی روز یکشنبه در نشست خبری به مناسبت روز جهانی تالاب ها افزود: همچنین نیاز ابی ٢٠ تالاب دیگر در دست مطالعه است و برای ١۴ تالاب نیز هنوز کاری انجام نشده است.
وی درباره تامین حقابه تالاب ها گفت: با توجه به شرایط منابع آلی کشور، برای تامین کامل حقابه تالاب ها فاصله زیادی داریم اما برای اینکه این فاصله کاهش یابد سیستم نظارت و پایش را در برخی تالاب های کشور فعال کردیم تا بر اساس آن میزان آب تخصیص یافته را رصد کنیم.
ظهرابی ادامه داد: البته برای این کار به یک سری اطلاعات نیاز داریم که یک دسته اطلاعاتی است که از وزارت نیرو به دست ما می رسد و برای تدقیق آن سازمان محیط زیست سیستم پایش انلاین را راه اندازی کرده است.
وی ادامه داد: اولویت سازمان محیط زیست برای راه اندازی این سیستم دریاچه ارومیه است که بر اساس آن مشخص شد حدود ۵۳ درصد از آب تالاب های اقماری دریاچه به آنها رسیده است.
ظهرابی گفت: تالاب ها یکی از مهمترین اکوسیستم های طبیعی هستند و ارزش بسیار بالایی دارند که بر اساس برآوردهای صورت گرفته، ارزش اکولوژیکی در برابر جنگل ها دارند و نقش بسیار زیادی در ترکیب کربن برای آنها دیده شده است.
وی افزود: تالاب‌ها ۳ درصد از سطح کره زمین را به خود اختصاص داده اند، اما ۳۰ درصد ترسیب کربن را برعهده دارند اگر تالاب ها تخریب شوند به عنوان یک عامل تاثیرگذار بر انتشار گازهای گلخانه ای عمل خواهند کرد.
وی ادامه داد: تالاب هایی که تا امروز در دنیا خشک شده اند به اندازه ١٠ درصد سوخت های فسیلی گاز CO2 تولید می کنند و بر این اساس تاثیر زیادی بر تغییر اقلیم دارند. ‌
به بیان ظهرابی، تعدیل و تعادل بخشی به سفره‌های زیرزمینی و به عنوان مانع بین آب های شور و شیرین از دیگر کارکردهای تالاب‌ها است؛ همچنین به عنوان ذخیره‌گاه عمل می کنند یعنی آب را مانند اسفنج به خود جذب کرده و مانع بروز سیلاب می‌شوند و در شرایط خشکی آب ذخیره شده را به طبیعت بر می گردانند، همچنین حفظ تنوع زیستی و رونق اقتصادی از دیگر کارکردهای تالاب ها است.
وی به نقش تالاب ها در معیشت جوامع بومی و محلی اشاره کرد و گفت: معیشت تعداد زیادی از افرادی که حاشیه تالاب ها زندگی می‌کنند به این اکوسیستم ارزشمند وابسته است به عنوان مثال معاش ۷۰ هزار نفر در اطراف تالاب هامون، ۱۲ هزار نفر در هورالعظیم و پنج هزار نفر در شادگان به این تالاب ها وابسته است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: افزون بر کارکردهای اکولوژیکی و خدمات، تالاب ها برای بهبود وضعیت محیط زیست در مقابله با گرد و غبار نیز نقش به سزایی دارند، به طوری که اگر همین تالاب ها خشک شوند خود کانون گرد و غبار خواهند شد بنابراین حفاظت و احیای آنها یکی از برنامه های اساسی سازمان حفاظت محیط زیست است.
وی همچنین گفت: تالاب ها در تغییر اقلیم نیز نقش اساسی دارند و در تعدیل تاثیرات آن مانند سیل، خشکسالی و تامین منابع آبی نقش‌آفرین هستند مثلاً تالاب‌های ساحلی به عنوان یک مانع در مواجهه با طوفان ها بسیار ارزشمند عمل می کنند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: متاسفانه از سال ۱۹۷۰ تاکنون ۳۵ درصد از تالاب‌های جهان خشک شدند که گازی که از آنها متصاعد می شود چیزی معادل ۱۰ درصد انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از سوخت های فسیلی است.
ظهرابی گفت: با توجه به اهمیت موضوع، شهر رامسر در شمال ایران در دوم فوریه سال ١٩٧٠ زادگاه یک کنوانسیون بین المللی با هدف حفاظت از تالاب های جهان شد که به کنوانسیون رامسر معروف است.
وی افزود: در آن سال، ۱۸ کشور به آن پیوستند و امروز ١٧٠ کشور عضو این کنوانسیون هستند همچنین ۲۳۳۷ تالاب جهان در آن به ثبت رسیده است. ایران هم ۲۴ عنوان در قالب ۳۵ تالاب را در این کنوانسیون به ثبت رسانده است؛ یک و نیم میلیون هکتار از ۳ میلیون هکتار تالاب های کشور در کنوانسیون رامسر ثبت شده است.
وی با اشاره به اینکه ۳ درصد سطح جهان را تالاب‌ها تشکیل می‌دهند، گفت ایران کشوری خشک و نیمه خشک است و یک و هشت دهم درصد مساحت آن را تالاب تشکیل می دهد؛ برای کشوری مانند ایران حفاظت از این اکوسیستم های آبی ارزشمند بسیار حائز اهمیت است از این رو هر ساله در روز جهانی حفاظت از تالابها مراسمی با هدف ارتقای آگاهی برای حفاظت از آنها برگزار می‌شود که امسال این مراسم در بندر خمیر خواهد بود.
ظهرابی گفت شعار امسال روز جهانی تالاب ها «ما در مواجهه با تغییر اقلیم ناتوان نیستیم» تعیین شده زیرا دنیا به این نتیجه رسیده است که تالاب ها نقش بسیار مهمی در مقابله با تغییر اقلیم دارند. در واقع توجه روز جهانی تالاب ها به موضوع تغییر اقلیم نشان‌دهنده این است که تالاب ها چه نقشی را می‌توانند در زمینه تغییر اقلیم بر عهده بگیرند.
وی ادامه داد: بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست از چند سال گذشته تلاش دارد تا حفاظت و مدیریت از تالاب ها را به شکل درست پیش ببرد که در این راستا برنامه های مدیریتی خود را براساس نوع مدیریت مشارکتی و متکی بر جوامع محلی و تمام ذینفعان و در راستای توسعه پایدار شکل داده است.
ظهرابی تأکید کرد: بخش زیاد و مهمی از احیای تالاب ها به تامین منابع آبی بر می گردد که با وجود چالش هایی که در خصوص منابع آب در کشور وجود دارد برای رسیدن به این هدف نیازمند عزمی جدی هستیم تا مانع تخریب تالاب ها و احیای تالاب های خشک شده شویم.
وی با اشاره به وضعیت نامناسب برخی تالاب ها در بخش‌های مرکزی کشور گفت: اگر فشار خود را همچنان ادامه دهیم قطعاً تمام تالاب های ما نابود خواهند شد باید به وضعیت تالاب های مرکزی در کشور نگاه کنیم و تلاش کنیم تا دیگر تالاب ها به این سرنوشت دچار نشوند.
وی تأکید کرد: قانون حفاظت از تالاب ها که سال ۹۶ به تصویب رسید، شرایطی ایجاد کرد تا قانونی خاص برای حفاظت از تالاب ها در کشور داشته باشیم اکنون آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون تهیه شده و در دولت مراحل تدوین و تصویب را می گذراند. اجرای این قانون می‌تواند جرایم مربوط به تالاب ها را ۳ تا ۵ در برابر افزایش دهد البته حفظ محیط زیست را در گرو مشارکت و همراهی مردم می‌بینیم نه مجازات و جریمه.
ظهرابی تاکید کرد: در راستای حفاظت و احیای تالاب ها اکنون برای ۱۴ تالاب کشور برنامه مدیریت زیست بومی تصویب شده، برنامه هفت تالاب تدوین شده و در مرحله تصویب است و برنامه ۶ تالاب نیز در مرحله تدوین قرار دارد که در این برنامه ها نقش و مشارکت جوامع محلی و ذینفعان بسیار پررنگ دیده شده است.
ظهرابی در ادامه به اننواع تالاب ها اشاره کرد و گفت: برخی تالاب ها مانند گاوخونی در انتهای حوزه آبی قرار گرفته اند که تأمین حقابه این نوع تالاب ها بسیار دشوار است اما برخی در ابتدای حوزه قرار دارند که مشکلی برای تأمین حقوق آنها وجود ندارد. حیات برخی تالاب ها نیز متکی به منابع آب های زیرزمینی است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: در مجموع کار بسیار دشواری در راستای احیای تالاب ها پیش روی دولت و سازمان محیط زیست است هرچند قدم های بسیار خوبی برداشته شده اما در این راه نیازمند همکاری و مساعدت تمام سازمان ها و مشارکت مردم هستیم.
وی به نقش سدها در راستای احیای تالاب ها اشاره کرد و گفت: یک سد در بالادست یک تالاب احداث کردیم، بعد از مدتی یک سد دیگر در بالادست همان سد احداث کردیم و بین این دو سد کشاورزی توسعه یافت؛ نمونه آن سد درودزن است که در بالادست آن سد ملاصدرا را ایجاد کردیم نتیجه این کار این است که آب به پایین دست نمی رسد و در نهایت تالاب بدون آب می ماند.
وی به نقش مردم در کشاورزی پایدار هم اشاره کرد و گفت: الگوسازی کشاورزی پایدار در راستای پروژه احیای تالاب ها با مشارکت محلی شکل گرفته است؛ در این راستا مردم محلی آموزش می بینند که چگونه مزارع خود را با کمترین آب ممکن آبیاری کنند.
وی ادامه داد: این پروژه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در حال اجرا است که در راستای آن گزارش شده در برخی موارد تا ۶۰ درصد کاهش مصرف آب داشته اند البته میانگین کاهش مصرف آب در سطح مزارع بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است مصرف مواد شیمیایی تا ۴۰ درصد کاهش داشته است.
ظهرابی ادامه داد: در کنار آن برای حدود ۲۰۰ نفر شغل ایجاد شد؛ همچنین با ایجاد صندوق خرد برای زنان روستایی ۲۰۰ نفر از آنان شاغل شدند.
وی تاکید کرد: حفاظت از محیط زیست اگر در تقابل با منافع مردم باشد شکست خواهد خورد و حفاظت پایدار شکل نمی گیرد شاید در زمان کوتاهی موفق شویم اما در بلندمدت شکست می خوریم.
وی در ادامه به تفویض اختیار به ادارات کل استانی اشاره کرد و گفت تفویض اختیار به ادارات کل استانی یکی از بهترین اقداماتی است که در زمان مدیریت فعلی سازمان حفاظت محیط زیست انجام شد.
ظهرابی درباره برخی انتقادها در خصوص صدور مجوز شکار در راستای تفویض اختیار به ادارات کل استانی گفت: تغییری در صدور مجوز ایجاد نشده است؛ قبل از تفویض اختیار، سازمان محیط زیست دستورالعملی در راستای صدور مجوز شکار تهیه و به استان‌ها ابلاغ می‌کرد اما بعد از تفویض اختیار مدیران کل استانی و کارشناسان که اشراف کامل به منطقه دارند، این دستورالعمل را تهیه و به سازمان محیط زیست ارسال می‌کنند که بعد از بررسی مجدد به آنها ابلاغ می‌شود.
وی با اشاره به ایجاد دفتر اکوسیستم های تالابی در سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در راستای ساختار فرابخشی درصدد ایجاد ستاد ملی احیای تالاب‌ها به ریاست معاون اول رئیس جمهور و دبیری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هستیم که مراحل پایانی تصویب را می گذراند.
ظهرابی گفت: البته در این راستا، ستاد استانی در استان های آذربایجان غربی ،آذربایجان شرقی ، اصفهان ، فارس و خوزستان تشکیل شده و فعالیت آن به ریاست استاندار انجام می شود.
وی درباره انتقال آب بین حوضه ای گفت: اثرات زیست محیطی اجرای چنین طرح هایی بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است زمانی که درخواستی در این زمینه به سازمان ارسال شود کارشناسان و مدیران مربوطه درخواست را بررسی و اجرا و یا عدم اجرای آن را به سازمان درخواست کننده ارجاع می دهند.
ظهرابی گفت: اما تاکنون درخواستی از سوی وزارت نیرو چه از انتقال آب خزر و چه دریای عمان به مرکز کشور به سازمان محیط زیست ارسال نشده است تا گزارش ارزیابی برای آن صادر شود زمینه منتظر گزارشی از وزارت نیرو هستیم تا مورد بررسی قرار گیرد.