معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش قرار است بهمن ماه سال جاری رویکرد جدیدی را به طور آزمایشی در برخی مدارس دنبال کرده و اتاق بازی را همراه برنامه درسی کند.
این اتاق با همراهی معلمان و مربیان تلاش خواهد کرد تا با استفاده از وسایل مختلف بازی، مهارت های زندگی و درسی را به دانش آموزان آموخته و در حقیقت یار و همراه کتاب های درسی باشد.
معاونت ابتدایی وزارت آموزش و پرورش بنا دارد در اولین گام یک هزار مدرسه که البته داوطلب اجرای طرح بازی و یادگیری هستند را در اجرای این طرح مشارکت داده و فضایی مهیا کند تا شیرینی و لذت آموختن در وجود دانش آموزان نهادینه شده و به نحوی دلبسته مدرسه شوند که حتی پس از ساعات آموزشی نیز مشتاق ماندن در فضای آموزشی باشند.
این طرح که اولین دوره اجرای خود را در بهمن ماه تجربه خواهد کرد، سوالات و ابهاماتی را برای والدین و متولیان آموزشی به دنبال داشته از این رو معاونت آموزش ابتدایی جلسه هم اندیشی ترتیب داد تا دغدغه ها و نگرانی های آنها شنیده شده و از نظراتشان برای اجرای هر چه بهتر طرح بازی و یادگیری استفاده شود.
در این هم اندیشی که در مدرسه محدثه واقع در منطقه ۱۴ تهران برگزار شد، به صورت نمادین اتاق بازی برای دانش آموزان و نوآموزان در نظر گرفته شده بود و بچه ها در کنار بزرگترها به بازی و فعالیت های سرگرم کننده پرداختند و تعدادی از معلمان، مربیان، کارشناسان و تولید کنندگان اسباب بازی نیز دغدغه های خود را با مسئولان نظام آموزشی در میان گذاشتند.
«نغمه گو» روانشناس در این جلسه نظر خود را درباره طرح بازی و یادگیری اینگونه بیان کرد که از شنیدن این اتفاق در آموزش و پرورش شگفت زده هستم چرا که بعد از سال ها، جرقه ای برای پرداختن به بازی در کنار برنامه درسی زده شده است.
وی اظهار داشت : از کسانی که عمر خود را در این زمینه گذاشتند و به بازی در بین بچه ها بها داده اند درخواست دارم تجربیات خود را برای اجرای مناسب این طرح به اشتراک بگذارند تا مفاهیم آموزشی با بهره گیری از بازی و اسباب بازی به یک فعالیت لذت بخش برای بچه ها تبدیل شود البته در این میان نقش معلمان و مربیان را نباید نادیده گرفته شود.
این روانشناس یادآور شد:من احساس خطر می کنم از اینکه اجرای طرح بازی و یادگیری دست افرادی بیافتد که در مدارس بخواهند به دنبال خودنمایی باشند زیرا متوایان آموزشی باید بازی را باور داشته باشند تا بتوان نتیجه مثبت را برای بچه ها احصا کرد.
نغمه گو با تاکید بر اینکه تنها راه آموزش، زبان کودکی است، بیان داشت : نگران این هستم که اگر طرح بازی در مدرسه به درستی به اجرا در نیاید، آسیب زا شود.
عامری یکی از معلمان پایه اول دبستان نیز گفت: برخی از معلمان چند سال قبل با تغییر کتاب های درسی که با حجم زیاد منابع آموزشی مواجه شدند، تصمیم به طراحی بازی هایی گرفتند تا بچه ها به یادگیری تمایل بیشتری نشان دهند و اکنون نیز از طرح بازی و یادگیری استقبال می کنیم.
وی از متولیان تالیف کتاب های درسی خواست تا با آغاز تغییر مرحله دیگری از کتب درسی، بازی های مناسب برای بچه ها طراحی شود و در کنار آن، نحوه اجرای بازی ها نیز به معلمان آموزش داده شود تا نتیجه بهتری به دست آید.
معلم دیگری از ناحیه یک شهر ری نیز در این جلسه هم اندیشی اظهار داشت: افکار چندین ساله خودم را امروز شاهد هستم زیرا سال های زیادی در شهرستان های مختلف و پایه های تحصیلی کار کرده ام و در تمام این سالها مقید به کتاب درسی نبوده ام بلکه همواره بازی و هنر را با منابع آموزشی تلفیق کردم.
وی یادآورشد: اکنون که وزارت آموزش و پرورش بر آن شده تا از طریق بازی و ایجاد فضای با نشاط عرصه یاددهی و یادگیری بهتر را برای بچه ها مهیا کند من نیز تمایل دارم تا طرح های مختلف و تجربه هایی که در سال ها فعالیت کسب کرده ام را ارائه دهم تا از آنها تولیدات مناسبی برای استفاده در مدارس ساخته شود.
مدیر دبستان یکی از مدارس ناحیه یک شهرری نیز گفت: اکنون به درستی چارچوب بازی و پایه های تحصیلی که قرار است طرح بازی و یادگیری به اجرا درآید مشخص نیست و مساله دیگر اینکه از سوی متولیان امر تشریح نشده که پشتوانه مالی طرح از کجا تامین خواهد شد.
اولیا یکی از دانش آموزان نیز گفت: اگر قرار است در قالب این طرح بچه ها اسباب بازی های خود را به مدرسه ببرند باید به گونه ای باشد که بچه های کم بضاعت سرخورده نشوند و تمامی کودکان از مزایای وجود اسباب بازی در مدارس بهره مند شوند.
یک استاد دانشگاه نیز از فاصله میان مراکز آموزش عالی با آموزش و پرورش گله کرد و گفت: دانشگاهیان تجربیات و تحقیقات زیادی دارند که به دلیل ارتباط محدود با دستگاه تعلیم و تربیت ، امکان استفاده از دستاوردهای آنها در مدارس وجود ندارد.
وی یادآورشد: برای اجرای طرح بازی و یادگیری در آموزش و پرورش زیر ساخت ها مهیا نیست و راه طولانی در پیش است حتی آمادگی اجرای آزمایشی آن هم وجود ندارد.
مدیر دبستانی در منطقه آموزشی ۱۴ تهران نیز با اعلام اینکه طرح بازی و یادگیری خوب است و ما تلاش می کنیم که به درستی در مدارس به اجرا درآید، بیان داشت: چند سالی است که در زنگ ورزش از فضای آزمایشگاه و نمازخانه با وسایلی که تهیه کرده ایم بچه ها را به بازی تشویق می کنیم اما تراکم کلاس های ما این امکان را ندارند و البته در کنار آن هنوز برخی معلمان دیدگاه سنتی درباره نحوه آموزش داشته و معتقدند باید به دانش آموزان مشق شب ارائه شود و بازی خارج از مدرسه انجام شود.
مسئول یک موسسه پیش دبستانی نیز گفت: با مقوله بازی موافق هستم اما به دلیل وجود اشیا تیز فعالیت ها در مدارس محدود است و نیاز به امکاناتی برای حفظ امنیت و تنوع بخشیدن به بازی بچه ها داریم و البته در کنار آن، تمامی بازی ها نباید محدود به بازی های فکری شود بلکه بچه ها نیاز به بازی های حرکتی هم دارند.
وی ادامه داد: ما صرف نظر از طرح بازی و یادگیری که قرار است توسط وزارت آموزش و پرورش اجرا شود اکنون به صورت آزمایشی این طرح را در مدرسه انجام می دهیم و محوطه ای برای بازی و داستان نویسی دانش آموزان در نظر گرفته شده که بازخورد آن از سوی بچه ها و والدین بسیار خوب بوده است.
مشاور وزیر آموزش و پرورش در امور فرهنگی نیز پس از پایان نظرات و پیشنهادات معلمان، مربیان و کارشناسان درباره طرح بازی و یادگیری توضیح داد: این طرح در یک هزار مدرسه که قابلیت و امکانات لازم را دارند، اجرایی خواهد شد و مقرر است فضای مجزایی در مدرسه در نظر گرفته شود و این بسته به ابتکار مدیر است تا بتواند از فرصت بازی برای آموزش دانش آموزان بهره برداری کند.
مهدی علی اکبر زاده تصریح کرد: این طرح دستورالعمل پذیر نیست و خلاقیت مدیر مدرسه حرف اول را می زند و در لابلای اجرای طرح، والدین و دانش آموزان با اسباب بازی هایی آشنا می شوند که شاید تاکنون از آن اطلاع نداشته اند.
دبیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی نیز در ادامه گفت: کانون پرورش فکری همت خود را در کنار طرح بازی و یادگیری به کار خواهد گرفت و این شورا نیز طرح هایی که معلمان و مربیان و حتی دانش آموزان ارائه دهند را بررسی و ثبت می کند.
محسن حموله اظهار داشت: تمامی اسباب بازی هایی که با موضوعات مختلف دسته بندی می شوند در اتاق های بازی مدارس ارائه می شود تا دانش آموزان استفاده کنند.
مدیرکل دفتر پیش دبستانی وزارت آموزش و پرورش نیز تربیت را بستر سازی برای شکوفایی استعدادها دانست و گفت: در دنیای کودکی، بازی ابزار مهمی برای کودکان محسوب می شود و اگر بازی را از آنها بگیریم در حقیقت از زندگی محرومشان کرده ایم.
رخساره فضلی تصریح کرد: هدف از اجرای طرح بازی و یادگیری در مدارس ، ورود اسباب بازی به مدارس نیست بلکه هدف ایجاد بستری است تا شخصت و هویت بچه ها با ابزارهایی که در اختیار آنها می گذاریم، شکل بگیرد و در مواقعی شاید نیاز باشد تا بزرگترها کمتر دخالت کرده و نحوه بازی را به بچه ها واگذار کنند.
وی با طرح این سوال که آیا تمامی اسباب بازی ها برای استفاده کودکان مناسب است، بیان داشت: باید در راستای اهداف سند تحول بنیادین، تولیدات طراحان و تولید کنندگان جهت‌دار شود و یک چرخش مناسب در این زمینه فراهم کنیم.
مدیر کل دفتر پیش دبستانی وزارت آموزش و پرورش یادآورشد: اجرای این طرح شاید با مقاومت برخی معلمان مواجه شود که البته من به آنها حق می دهم که در برابر برنامه های تحولی مقاومت کنند و مساله خانواده ها هستند که باید در کنار مسئولان و کارشناسان رسالت طرح ها را دریابند و برای تحقق این ایده ها با نظام تربیتی کشور همراه شوند.

* به نظام آپارتاید شاگرد اولی در بازی و فرایند یادگیری خاتمه می دهیم
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش نیز پس از شنیدن نقطه نظرات مختلف درباره طرح بازی و یادگیری گفت: یکی از دغدغه هایی که اشاره کردید، شتاب زده عمل نکردن این طرح است که نکته درستی است به همین خاطر در گام اول در ۱۰ استان ، مدارس داوطلب مشارکت خواهند کرد.
رضوان حکیم زاده با بیان اینکه در اجرای این طرح به دنبال یک کار تبلیغی نیستیم، اظهار داشت: اکنون بسیاری از معلمان و مربیان قبل از این اعلام عمومی شود با خلاقیت خود در مدارس کشور همین طرح را پی گیری می کنند و می توانند ما را در ادامه راه کمک کنند.
وی با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش به دنبال انحصاری کردن طرح بازی و یادگیری نیست و از تمامی ایده های جدید استقبال می کند، یادآورشد: یکی از والدین به این مساله اشاره کردند که طرح به گونه ای اجرا شود تا بچه های کم بضاعت آسیب نبینند که باید گفت هدف طرح بردن اسباب بازی توسط بچه ها به مدرسه نیست زیرا در این صورت با ورود اسباب بازی های فاخر به مدارس رقابتی جدید و چشم و هم چشمی شکل می گیرد که به هیچ وجه هدف طرح را محقق نمی سازد.
معاون وزیر آموزش و پرورش درباره ارتباط دانشگاه و مدرسه نیز تصریح کرد: پژوهش مفصل تطبیقی در معاونت ابتدایی درباره طرح بازی و یادگیری انجام شده و به دلیل اینکه امروزه انبوهی از مقالات و تجربیات در اینترنت قابل دسترسی است، در این رابطه نیز تجربیات نروژ به دلیل پیشرفت های آموزشی احصا شده و مورد توجه قرار گرفته است.
حکیم زاده درباره انتقاد یکی از حاضران مبنی بر آماده نبودن زیر ساخت های اجرای طرح نیز اظهار داشت: از نظر علمی دو نگاه پسینی و پیشینی می توانیم در این رابطه داشته باشیم در نگاه پیشینی اگر می خواهیم به توسعه یافتگی برسیم باید از نظام آموزشی شروع کنیم و تا زمانی که در کلاس درس و نحوه تربیت تغییری ایجاد نکنیم در جهت توسعه یافتگی گامی بر نخواهیم داشت.
وی ادامه داد: مهمترین زیر ساخت ها همین تغییر نگرش ها نسبت به تغییر و تحولات در نظام آموزشی است و تاریخ تحول آموزش و پرورش در کشورهایی که با بستر سازی تحولات شاخص را رقم زده اند، گواه این مساله است.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه باید نگاه سرمایه گذاری، جایگزین نگاه هزینه ای در نظام آموزشی شود، یادآورشد: هر چند وجود تراکم دانش آموزان در کلاس درس می تواند روند اجرای بسیاری از طرح هخای تحولی را کند کرده و نگرانی هایی به دنبال داشته باشد اما در بسیاری از نقاط کشور با همین امکانات محدود پیشرفت هایی حاصل شده که قابل مقایسه با نظام های پیشرو در دنیا است.
حکیم زاده افزود: تحول میسر خواهد شد به شرط آنکه در کنار امکانات محدود، خلاقیت داشته باشیم و با شرایط موجود آموزش صحیح ارائه دهیم.
وی با اشاره به اینکه اینکه بچه ها در زندگی و اوقات فراغت صرفا به شادی و نشاط بپردازند با همراه کردن بازی در فرایند یاددهی و یادگیری متفاوت است، گفت: در اتاق بازی که برای بچه ها در نظر می گیریم تمرکز ما صرفا روی اسباب بازی نیست بلکه برای تقویت مهارت ها از وسایل ساده استفاده خواهیم کرد.
معاون وزیر آموزش و پرورش یکی از رویکردها در طرح بازی و یادگیری و در مجموع در نظام آموزشی را حذف رقابت های فردی عنوان کرد و افزود: باید به نظام آپارتاید شاگرد اولی نه تنها در بازی بلکه تمامی فرایندهای یادگیری خاتمه دهیم.
حکیم زاده با بیان اینکه در تعالیم دینی ما هم به جمع گرایی و توفیق خواهی بر اساس یک امر جمعی توجه و تاکید شده است، بسیاری از آسیب های اجتماعی را ناشی از ناکامی افراد در دوران مدرسه و این مساله دانست که هیچ گاه آنها دیده نشده اند.
وی همچنین طرح بازی و یادگیری را صرفا تکیه بر بازی فکری ندانست بلکه با بیان اینکه بازی های تحرکی هم ملاک است، اظهار داشت: در این میان آموزش های لازم را به معلمان ارائه می دهیم تا طرح روند ونتیجه مثبتی به دنبال داشته باشد.