دیده ای نیست نبیند رخ زیبای تو را             نیست گوشی که همی‌نشنود آوای تو را

هیچ چشمی نیست که چهره زیبای تو را نبیند و هیچ گوشی نیست که صدای تو را نشنود.(وجود خداوند و نشانه‌های او در همه جهان قابل رؤیت است.)

بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار             خوش بود دامن صحرا  و تماشای بهار

صبح خیلی زود که هوا گرگ و میش است (صبح زود، آغاز بهار)، گشت و گذار در دشت و صحرا و دیدن [جلوه‌های بهار]، دلنشین و خوشایند است.

آفرینش همه تنبیه خداوند دل است        دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار

همه جهان آفرینش باعث هوشیاری و آگاه ساختن انسان صاحبدل است؛ کسی که به [وجود] پروردگار اعتراف و اقرار نکند، دل ندارد [و دلمرده است].

تا کی آخر چو بنفشه سر غفلت در پیش؟     حیف باشد که تو در خوابی و نرگس بیدار

تا چه زمانی می‌خواهی مانند گل بنفشه، سر به زیر و [غافل از وجود خداوند] باشی؟ حیف است که تو غافل و بی‌خبر باشی و گل نرگس بیدار و آگاه باشد!

پاک و بی­عیب خدایی که به تقدیر عزیز          ماه و خورشید مسخّر کند و لیل و نهار

خدایی که با فرمان ارجمند و تعیین سرنوشت تغییرناپذیر خود، ماه و خورشید و شب و روز (و همه­ی جهان هستی) را فرمانبردار خود کرده، پاک و به دور از هر عیب و نقصی است.

تا قیامت سخن اندر کرم و رحمت او                   همه گویند و یکی گفته نیاید ز هزار

اگر همه­ی موجودات جهان هستی تا روز قیامت درباره­ی بخشش و لطف خداوند سخن بگویند، حتی یک هزارم آن هم گفته نخواهد شد.

سعدیا، راست روان گوی سعادت بردند          راستی کن که به منزل نرسد، کج رفتار

ای سعدی، انسان­های درستکار، خوشبخت و سعادتمند می­شوند؛ ]پس تو هم[ درستکار باش، زیرا انسان گمراه و بدکار، به مقصد نمی­رسد (و خوشبخت نمی­شود).

کلّیات سعدی: شامل قصاید،غزلیات،قطعات،ترجیع­بند،رباعیات،مقالات،قصاید عربی