سؤال پرسیدن یکی از راه‌های اصلی تعامل و ارتباط میان معلم‌ها با دانش آموزان در کلاس درس است. سؤالات معلم‌ها تعریف‌کننده کلاس درس آن‌هاست به این معنا که هم می‌تواند احساس لذت و انرژی را ایجاد کنند و هم می‌توانند باعث عدم شادابی در کلاس شوند . سؤالات سازنده فرهنگ کلاس، ارتباط دانش آموزان ، معلم‌ها و محتوای آموزشی هستند. همه‌ی معلم‌ها تمایل دارند سؤالاتی را از دانش آموزان در کلاس درس بپرسند که استاندارد و مناسب بوده و به‌نوعی بتوانند تعیین‌کننده و هدایت‌کننده فرآیند یادگیری باشند ، علاوه بر این منجر به تفکر عمیق دانش آموزان در مطالب آموزشی شوند. نوع سؤالاتی که توسط مدرسین در کلاس درس پرسیده می‌شود نشاءت گرفته از اهداف ذهنی آن‌ها می‌باشند ،  شناسایی درست و دقیق این اهداف کمک می‌کند تا پنج نوع اصلی سؤالات را که معلم‌ها سر کلاس درس می‌پرسند را دسته‌بندی کنیم:

نوع اول سؤالات مروری :

 این‌گونه سؤالات درواقع از دانش آموزان برای یادآوری مطالب و مباحثی که جلسات قبل درس داده‌شده‌اند، پرسیده می‌شوند . بسیاری از معلم‌ها کلاس درس را با پرسیدن این‌گونه سؤالات شروع می‌کنند تا مطالب قبلی را در ذهن دانش آموزان مرور و فعال کنند. مثال: می‌توانی توضیح بدی که جلسه قبل در مورد چه چیزهای بحث کردیم ؟

نوع دوم سؤالات رویه‌ای :

مستقیماً فعالیت‌ها و رفتار تعریف شده در کلاس را مورد هدف قرار داده و کمتر به محتوای تدریس شده اهمیت می‌دهند ،مثال:  همه‌ی افراد با خود مداد همراه دارند؟ این گونه سؤالات معمولاً از سؤالاتی که دارای مضمون روشنی هستند کمتر اثربخش هستند مانند: دانش آموزان عزیز مداداتون رو لطفاً بیرون بیاورید.

نوع سوم سؤالات تولیدی:

 به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: سؤالات ضروری که هدف آن‌ها استعدادیابی بلندمدت است و نوع دوم سؤالات معتبر و موثقی هستند که اصطلاحاً آنان را سؤالات محتوایی می‌نامند معلم‌ها هم جواب آنان را نمی‌دانند: مانند:چگونه می‌توان رژیم‌های طاغوتی را با استفاده از اصول مذهبی سرنگون کرد ؟

نوع چهارم سؤالات سازنده:

 این گونه سؤالات از دانش آموزان می‌خواهد تا ایده‌ها را به هم مرتبط سازند، تفسیر کنند، و بر ایده‌های بزرگ و مفاهیم مرکزی تمرکز کنند، ایده‌ها را بسط دهند و غیره…مثال: با توجه به مطالبی که شنیدید و در کلاس بحث شد چه ارتباطی بین ایده‌ها و مطالب موردنظر با مطالب قبلی مشاهده می‌کنید؟

نوع پنجم سؤالات تقویتی :

 این گونه سؤالات از دانش آموزان می‌خواهد که با دقت کامل جواب را توصیف کنند به‌گونه‌ای که تفکر آن‌ها قابل‌مشاهده باشد(visible thinking)، این گونه از سؤالات دانش آموزان را مجبور می‌کنند که عمیق‌تر فکر کرده متمرکز کنند. مثال: چه استدلال و دلیل منطقی‌ای برای جوابت داری؟

امروزه در بسیاری از مدارس سنتی می‌بینیم که غالب سؤالاتی که معلم‌ها در کلاس درس از دانش آموزان می‌پرسند از نوع سؤالات مروری و یا رویه‌ای هستند و در مدارسی که به سمت شکل‌گیری فرهنگ فکر کردن پیش رفتند نوع سؤالات اکثراً از نوع سؤالات تقویتی و سازنده هستند. به همین خاطر است که در کشورهای پیشرفته که دارای نظام آموزشی اصلاح‌شده می‌باشند، تلاش می‌کنند که با ایجاد فرهنگ تفکر، بیشتر سؤالات از نوع سؤالات تقویتی و سازنده باشند.

منبع:

Ritchhart, R., (2015). Creating cultures of thinking: The 8 forces we must master to truly transform our schools. John Wiley & Sons.p221-222