دبیرکمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی دارو سازمان غذا دارو با بیان اینکه درحال حاضر بیش از ۵۰درصد نسخه‌های سرپایی یک آنتی‌ بیوتیک وجود دارد، گفت: اکنون شاهد تجویز نسل سوم آنتی ‌بیوتیک‌ ها در مراکز درمانی کشور هستیم که نگران کننده است.

با توجه به اهمیت بالای موضوع مقاومت میکروبی و تاثیر مستقیم آن بر بهداشت عمومی، سازمان جهانی بهداشت (WHO) سالانه هفته ای را تحت عنوان هفته جهانی آگاهی در مورد آنتی بیوتیک در نظر گرفته است.
اهمیت موضوع زمانی روشن می شود که بدانیم این سازمان مقاومت میکروبی را به عنوان بزرگترین تهدید سلامت جهانی و امنیت غذایی قرن ۲۱ معرفی کرده است.
به دلیل اهمیت این موضوع دفترجهاد دانشگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران روز گذشته ( دوشنبه ) با رویکرد افزایش میزان آگاهی عمومی، نشستی را تحت عنوان مقاومت میکروبی و بهداشت عمومی برگزار کرد.
در این نشست علاوه بر بررسی معضلات و مشکلات موجود به ارائه راهکارها و همچنین نقش سازمان های مرتبط با این موضوع مانند سازمان دامپزشکی کشور و همچنین سازمان غذا داروی کشور پرداخته شد.

***مصرف آنتی بیوتیک در ایران غیرمنطقی است
دبیر کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی دارو سازمان غذا و دارو با اشاره به فعالیت ۱۵ ساله سازمان خود در جهت کاهش میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در کشور، افزود:میزان مصرف آنتی بیوتیک بالاتر از میانگین جهانی است اما اینکه گفته می‌شود ایران دومین کشور مصرف کننده آنتی‌بیوتیک در آسیا است اصلا صحت ندارد.
بنابر گزارشات مرکز ملی تجویز منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها، در ایران شاهد تجویز بیش از اندازه داروها هستیم و علی‌رغم زحمات سازمان‌های مربوطه مصرف آنتی‌بیوتیک در کشور تقریبا برابر با کل مصرف اروپا بوده به‌طوری که گفته می‌شود مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران ۱۶ برابر استاندارد جهانی است.
دکتر فاطمه سلیمانی افزود:میزان مصرف آنتی بیوتیک در ایران بی رویه نیست بلکه غیر منطقی است و میانگین مصرف آن را تقریبا برابر با کشورهای منطقه است.
وی بحث مقاومت آنتی‌بیوتیکی را موضوعی فراگیر معرفی کرد و از مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک در کلینیک‌ های انسانی در کشور اظهار تاسف کرد.
طبق گفته‌های سلیمانی میزان مرگ و میر ناشی از مقاومت میکروبی از مجموع مرگ و میر ناشی از بیماری‌های سرطانی در جهان بیشتر است حال آنکه این موضوع به جای اینکه بیشتر جدی گرفته شود به مسائلی مانند سرطان و نحوه درمان آن پرداخته شده است.
وی به دلایل مختلف ایجاد این معضل در کشور اشاره کرد و گفت: عدم ثبات و ضعف در سیاست گذاری و همچنین تغییر زود به زود متولیان و مدیران مربوطه که این خود باعث گسستگی در امر قانون گذاری و اجرا شده است بطوری که مسئولان جدید به دنبال کارهای جدید می باشند حال آنکه بعضی موضوعات مانند مقاومت آنتی بیوتیکی با اینکه جدید نیستند ولی از ارزش آنها کم نمی شود.
سلیمانی، عدم فرهنگ سازی در جامعه برای جلوگیری از استفاده خودسرانه آنتی بیوتیک ، سینوسی بودن اقدامات در سطح کلان به طوری که در یک دوره حمایت و در دوره دیگر ترد شده ، عدم آموزش کافی و عدم وجود قانون و بودجه اختصاصی برای این موضوع را از جمله دلایل برای ایجاد این معضل برشمرد.
وی، اجرایی سیاست های همه جانبه توسط تمام بخش های ذیربط ، پایش و نظارت بر روی نسخه، آگاهی رسانی، فرهنگ سازی از طریق صدا و سیما و آموزش از دوره ابتدایی تا دانشگاهی را از فعالیت‌های مفیدی که نتایج آنها می‌تواند سبب کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک در جامعه شود، اعلام کرد.

** ۵۰ درصد آنتی بیوتیک ها در دامپزشکی مصرف می شود
کارشناس سازمان دامپزشکی کشور در ادامه این نشست تخصصی اظهار کرد: ۵۰ درصد تولید کل آنتی بیوتیک جهان در دامپزشکی مصرف می شود.
دکتر سید مصطفی عزیزیان بیان کرد: مقاومت باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک ها را به دو دسته ذاتی و اکتسابی تقسیم کرد که انسان بصورت مستقیم و غیر مستقیم در بروز مقاومت اکتسابی نقش بسزایی ایفا می کنند.
برخی پژوهشگران بر این باورند که گسترش مقاومت میکروبی به آنتی‌ بیوتیک‌ ها نه تنها از تجویز و استفاده غیرضروری این ترکیبات در انسان بلکه از مصرف گسترده داروهای ضدمیکروبی در دامپزشکی که موجب انتقال این گونه از باکتری ‌های بیماری‌زا از دام به عامل‌های بیماری زا انسانی بوده، حاصل می‌شود.
تفاوت عمده بین مقاومت میکروبی به داروهای ضدمیکروبی در انسان و دام، در این نکته نهفته است که مقاومت میکروبی در انسان، فرد را تحت تاثیر قرار داده، در حالی که مقاومت میکروبی در دام به دلیل مصرف فرآورده های خام دامی توسط انسان، جمعیت کثیری را از طریق انتقال، هم در معرض باکتری های مقاوم قرارداده و هم ترکیبات آنتی بیوتیکی که برای درمان بیماری‌های عفونی برای دام تجویز می‌شوند، باعث انباشتگی دارو و باقی‌مانده‌های دارویی در فرآورده‌های خام دامی می‌شوند.
وی گفت: طی یک بررسی غیر رسمی بر روی نتایج کشت آنتی بیوگرام در آزمایشگاه های کشور معلوم شد تتراسایکلین، فلموکوئین و فلورکینولون ها به ترتیب بیشترین مقاومت آنتی بیوتیکی را نشان داده اند.
عزیزیان همچنین بیان کرد که متاسفانه در عین حال که طرح پایش ملی مقاومت میکروبی سال های گذشته در سازمان تایید شده است ولی هنوز به سرانجام نرسیده است.
استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در این نشست بحث مقاومت آنتی‌بیوتیکی را از جنبه ایمنی‌شناسی مورد بررسی قرار داده و نتایج مقالات داخلی و خارجی انجام شده را ارائه دادند.
بنابر گفته دکتر مهرزاد فاکتور های مختلف مدیریتی، محیطی و تغذیه ای بر میزان سطح ایمنی بدن حیوانات نقش تاثیرگذاری دارد و ما با فراهم کردن محیطی مناسب و بدون استرس برای حیوان می توانیم از مصرف آنتی بیوتیک و بدنبال آن مقاومت آنتی بیوتیکی جلوگیری کنیم.

** راهکارهای ارائه شده برای مقابله با مقاومت های میکروبی
– ایجاد سیستم پایش مقاومت های میکروبی به آنتی بیوتیک ها از طریق درمانگاهی و آزمایشگاهی
– استفاده از ترکیبات بیولوژیک مانند پربیوتیک و پروبیوتیک به منظور کنترل جمعیت باکتریهای پاتوژن
– توسعه استفاده از واکسن ها به منظور کنترل بیماری ها به جای استفاده از آنتی بیوتیک برای درمان
– محدود کردن استفاده پیشگیرانه آنتی بیوتیک ها در جیره غذایی دام ها
– عرضه آنتی بیوتیک های جدید و جایگزین آنتی بیوتیک های قدیمی
– جلوگیری از عرضه بدون نسخه آنتی بیوتیک ها به دامداران و مرغداران
– آموزش دامداران در ارتباط با مخاطرات استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک ها
– بهره گیری از آزمون های آزمایشگاهی جدید به منظور افزایش دقت در شناسایی مقاومت میکروبی
– بهره گیری از تجربیات سازمان بهداشت جهانی در همکاری با سازمان های بین المللی مربوطه در خصوص ایجاد سامانه ای به منظور شناسایی و رده بندی داروهای ضدمیکربی توصیه شده و کاربردشان برای ایجاد داده های قابل مقایسه
– تحقیقات پایه ای در خصوص توسعه آنتی بیوتیک ها، واکسن ها و ایجاد معیارهای جدید پیشگیرانه از بیماری
– محدود کردن استفاده از آنتی بیوتیک هایی که به عنوان محرک رشد در دامپروری استفاده شده و در پزشکی این آنتی بیوتیک ها مورد مصرف قرار می گیرند، یا آنتی بیوتیک هایی که مقاومت متقاطع را ایجاد می کنند
-هدایت تحقیقات به سوی ارتقاء دهنده های رشد غیرمیکروبی