اکثر مشکلاتی که کودکان در سنین اولیه رشد با آن مواجه می‌شوند بر اثر کمبود ویتامین و پروتئین‌هایی است که بدن کودکان در آن مقطع برای رشد کامل بافت‌ها به آن نیاز دارد.

در اغلب موارد تأمین نشدن ویتامین‌ها و پروتئین‌های مورد نیاز بدن کودکان موجب نارسایی‌هایی از قبیل کم‌مویی، پوکی استخوان یا کم‌مقاومت شدن استخوان‌ها (که بارزترین آن‌ها به سبب حساسیت دندان در کودکان به‌صورت پوسیدگی ظاهر می‌شود)، پوست غیرشاداب یا لک‌دار، قدکشی ناکافی (متناسب با سن کودک) می‌شود. کارشناسان تغذیه برای جلوگیری از بروز چنین نارسایی‌هایی در کودکان پیشنهادهای متعددی را پیش روی والدین گذاشته‌اند که برخی از آن‌ها به علل پرخرج بودن یا دسترسی نداشتن آسان مشکلات زیادی را برای والدین و به ویژه کودکان فراهم می‌آورد.

 سلامت موی کودکان

کم‌مویی در کودکان می‌تواند وابسته به عوامل بسیاری باشد. با توجه به این مورد که سوءتغذیه یکی از دلایل شاخص کم‌مویی در کودکان است بنابراین پروتئین و ویتامین مهمترین بخش تغذیه کودک در رشد مو محسوب می‌شود. جگر گوساله، ماش و جوانه گندم، تخم‌مرغ، شیر، ماهی و حبوبات از مهمترین منابع پروتئین به‌حساب می‌آیند.

 ویتامین‌های E، C و A و ید هم از اهمیت زیادی در رشد موی کودکان دارند. کلم و بادام‌زمینی سرشار از «ید» هستند و دیگر سبزی‌ها و آجیل‌های خوراکی سرخ‌نشده نیز منابعی پر از ویتامین‌های A و C و E هستند. از دیگر مواد معدنی که مانع از ریزش موی کودکان می‌شوند می‌توان به سیلیس، آهن و کلسیم اشاره کرد. میزان قابل توجهی از این مواد معدنی را می‌توان در جوی خام، پوست سیب‌زمینی، فلفل سبز و خیار پیدا کرد. برش میوه‌های خشک‌شده، آب آلبالو، گوشت، اسفناج، خرما و کشمش نیز از منابع غنی آهن است. شیر نیز به‌عنوان مهمترین منبع کلسیم به‌حساب می‌آید.

 البته با تمامی این موارد پزشکان معتقدند ریزش اولیه موی نوزادان کاملاً طبیعی است. در شیرخواران نیز ضعیف‌بودن ریشه موی ناحیه پشت سر به دلیل سایش با بالش ایجاد می‌شود که این موضوع نیز قابل حل است.

عفونت‌ها و قارچ‌ها از دیگر عوامل ریزش موضعی مو هستند که در این شرایط درمان سریع و مراجعه به متخصص موی کودکان مشکل را برطرف خواهد کرد. همواره به یاد داشته باشید تأخیر در درمان ممکن است کچلی موضعی را در کودکان به‌دنبال داشته باشد.

 سلامت پوست کودکان

سلامت پوست کودکان مستقیما به میزان ویتامین A غذاى آن‌ها مرتبط است. ویتامین A براى خنثى‌کردن عناصر مضر پوست نقش آنتى‌اکسیدان را بازى کرده و از تشکیل چین و چروک در آن جلوگیرى مى‌کند. به علاوه پیشرفت آن را نیز به تأخیر مى‌اندازد. سیب‌زمینى، هویج و زردآلو منابع غنى بتاکاروتن است.

 برای آن‌که راحت‌تر بتوانید مواد غذایی را که دارای این ویتامین هستند در فهرست غذایی کودکان بگنجانید راه‌حل‌هایی وجود دارد. البته به نحوی که آن‌ها نیز از مصرف این مواد غذایی دلزده نشوند، در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

 هویج یکی از منابع دارای ویتامین A است. شما می‌توانید هویج را به‌صورت رنده‌شده در ماکارونی (که غذای دلخواه اکثر کودکان است) بگنجانید. هویج رنده‌شده تأثیر چندانی در مزه غذا ندارد ولی تأمین‌کننده بتاکاروتن بدن کودکان است.

 برگ اسفناج تازه را می‌توانید در کنار وعده غذایی صبحانه به همراه یک تخم‌مرغ به کودکانتان ارائه دهید یا به‌ عنوان یکی از اجزای سالاد در یک وعده غذایی، تغذیه‌ای مناسب و دارای بتاکاروتن است. روزانه یک ماده لبنى با طعم میوه مثل ماست و میوه تازه پیشنهاد جالبی‌ است. زردآلو، هلو و انبه را به شیر یا ماست کودکانتان بیفزایید تا میزان بتاکاروتن وعده غذایی آن‌ها افزایش چشمگیری داشته باشد.

 برش‌هاى کوچکى از هندوانه را همراه با نعنا به نوشیدنى میان‌وعده کودکانتان بیفزایید. مطمئنا این کار تأثیر بسیار مطلوبى بر پوست کودکانتان خواهد گذاشت. آب طالبی آب هلو و آب زردآلو هم از نوشیدنی‌های طبیعی است که بتاکاروتن مورد نیاز بدن کودکان شما را تأمین خواهد کرد.

 سلامت دندان

یکی از روش‌های پیشگیری از پوسیدگی کنترل رژیم غذایی در کودکان است. مصرف مواد غذایی پروتئینی مانند آجیل و گوشت همراه با مواد غذایی حاوی قند پایین از روش‌های پیشگیری از بروز پوسیدگی دندان در کودکان به‌شمار می‌آید زیرا مصرف این مواد مانع کاهش بیش از حد PH دهان شده و از پوسیدگی دندان‌ها در کودکان جلوگیری خواهند کرد.

 نوشیدنی‌های اسیدی یکی از مضرترین نوشیدنی‌ها برای سلامت دندان‌های کودکان به‌حساب می‌آید. پس بهتر است والدین نوشیدنی‌های بدون گاز و بدون اسید یا نوشیدنی‌های رژیمی را که در آن قند و اسید کمتری به‌کار رفته است جایگزین نوشابه‌های گاز‌دار به‌عنوان نوشیدنی کنار وعده غذایی کودکان خود کنند.

 بهترین پیشنهاد موجود در این زمینه مصرف دوغ طبیعی بدون گاز است که هم به‌واسطه قرار داشتن در گروه لبنیات خود به استحکام دندان‌ها کمک خواهد کرد و هم به‌سبب نداشتن قند زیاد و اسید موجب جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های کودکان خواهد شد. از دیگر راهکارهایی که والدین می‌توانند برای حفظ سلامت دندان‌های کودکانشان به کار بگیرند قرار دادن مواد غذایی حاوی انواع ویتامین‌ها در رژیم غذایی کودکان است. در این میان وجود ویتامین‌های  A و B و C و املاحی از قبیل کلسیم و فسفر در این رژیم باعث استحکام دندان‌های کودکان می‌شود.

 در این دوران باید از مصرف زیاد مواد قندی و نشاسته‌ای به دلیل این‌که کربوهیدرات موجود در این مواد خاصیت ایجاد پوسیدگی در دندان‌ها دارند و هنگامی که در تعامل با میکروب‌های دهان قرار می‌گیرد بزاق را اسیدی می‌کنند و این محیط اسیدی کم‌کم مینای دندان را حل می‌کند، پرهیز کرد. افزودن گروه لبنیات در برنامه غذایی کودکان سبب کاهش پوسیدگی در دندان‌های آن‌ها می‌شود و حتی زمینه ابتلا به دیگر بیماری‌ها را نیز در آن‌ها کاهش می‌دهد.

 افزایش قد در کودکان

با توجه به این نکته که شروع رشد کودک از دوران جنینی آغاز می‌شود باید توجه داشت که اگر می‌خواهید کودکانتان در سنین جوانی قدی بلند داشته باشند، باید مراقبت را از دوران بارداری آغاز کنید. مراقبت مادران در سلامت تغذیه خود در دوران بارداری یکی از عوامل مؤثری است که در رشد جنین در شکم مادران نقش بسزایی دارد.

 به‌جز تغذیه مادران مهمترین عاملی که در افزایش قد کودکان تأثیر دارد میزان ویتامین A در بدن کودکان است. بر اساس تحقیقات انجام‌شده بر روی ۵ هزار نوزاد و کودک در سال ۲۰۰۹ در اروپا کمبود ویتامین A از موانع اصلی رشد مطلوب قد کودکان به‌شمار می‌آید. بر اساس مطالعات موجود متوسط قد در پسران شامل میانگین قد پدر و مادر به‌علاوه  ۵ تا ۶ سانتیمتر و برای دختران میانگین قد پدر و مادر منهای ۵ تا ۶ سانتیمتر است. برای رشد هر فرد به‌ ویژه یک دامنه یا محدوده مخصوص وجود دارد. از درشت‌مغذی‌هایی که در رشد کودکان تأثیر مهمی دارند می‌توان به مواد قندی، چربی‌ها، پروتئین‌ها که انرژی لازم برای سوخت‌و‌ساز بدن را تأمین می‌کند اشاره کرد.

 از دیگر مواد معدنی که در رشد قد کودکان تأثیر قابل توجهی دارد نیز می‌توان از منیزیم، کلسیم و روی نام برد. سبزی‌ها و میوه‌ها، انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی به ویژه پیش‌سازهای ویتامین A در رژیم غذایی کودکان بسیار ضروری است. منابع مهم ویتامین A عبارت‌اند از: اسفناج، زردآلو، طالبی و دریافت کافی کلسیم که به‌ویژه در دوره رشد طولی استخوان‌ها بسیار اهمیت دارد. بنابراین تغذیه با شیر، ماست، پنیر و انواع کلم را باید به نوجوانان پیش از رسیدن به سن بلوغ توصیه کرد.

 افزایش هوش کودکان

بر اساس نظریات جدید محققان آمریکایی هوش کودکان علاوه‌ بر انتقال از طریق ژنتیک  به‌صورت ارثی رابطه مستقیمی با تغذیه در دوران کودکی دارد. نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیقات بر این نکات تأکید می‌کند که تقویت سیستم عصبی در دوران کودکی، افزایش قدرت تفکر، فعالیت عصب‌ها، افزایش فعالیت مغزی و حافظه، رشد فکری، قدرت تمرکز و همچنین تقویت سلول‌های عصبی در کودکان باعث افزایش ضریب هوشی کودکان خواهد شد.

 بر همین اساس محققان سعی کردند تا راهکارهای تغذیه‌ای بیابند که بتواند منجر‌ به دستیابی موارد بالا شود. به همین دلیل با ارائه فهرستی غذایی که می‌تواند در وعده‌های غذایی کودکان جای داده شود سعی کرده‌اند والدین را در تقویت هوش کودکان خود سهیم کنند.

 مهم‌ترین تغذیه‌ای که تاکنون ثابت شده بر ضریب هوشی کودکان مؤثر است تغذیه تا پایان دو سالگی از شیر مادر است. شیر مادر به‌واسطه سرشار‌بودن از انواع ویتامین‌ها و پروتئین‌ها و املاح مغذی بر تقویت سیستم عصبی و سلول‌های مغزی نقش قابل توجهی را دارد.

 ماهی سالمون (ماهی آزاد): این ماهی منبعی غنی از پروتئین و اسیدهای چرب، چون امگا۳ است. این مواد می‌توانند سیستم عصبی را تقویت کنند.

 سیب‌زمینی: بهتر آن است که ابتدا سیب‌زمینی را به ورقه‌های نازک ببرید و با دارچین آن را دودی کنید. این ماده غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان و ویتامین A است و می‌تواند با فعال‌کردن عصب‌ها، قدرت تفکر را افزایش دهد.

 تخم‌مرغ: تخم‌مرغ‌های خانگی منبع غنی از چولاین است که سبب گسترش فعالیت مغزی و حافظه می‌شود و برای کودکان بسیار مفید است. چولاین نوعی ویتامین محلول در آب است و جزو گروه ویتامین‌های B است.

 توت‌فرنگی و انار: شما می‌توانید با مخلوط‌کردن این میوه‌ با ماست یک دسر خوشمزه برای کودکان تهیه کنید. این میوه‌ سرشار از آنتی‌اکسیدان است که ادراک، حافظه و ارتباط ذهنی را در کودک تقویت می‌کند و موجب رشد فکری و قدرت تمرکز می‌شود.

 حبوبات: حبوباتی چون لوبیا‌چیتی، لوبیا‌قرمز، عدس، لپه و دیگر حبوبات، منبع غنی از اسیدهای چرب امگا۳ است که سبب خون‌سازی در رگ‌ها و تقویت سلول‌های عصبی می‌شوند. شما می‌توانید از این حبوبات در تهیه سالاد، سوپ یا آش‌های مختلف استفاده کنید.