دنیای بچه‌ها از تولد تا ۷ سالگی که تفکر انتزاعی در آنها شکل بگیرد فقط بازی است. عجیب نیست که بچه‌ها در ۳ یا ۴ سالگی با بازی کردن می‌خوابند و اولین جمله بعد از بیداری‌شان بازی کردن است. تمام دایره ذهن بچه‌ها در بازی خلاصه می‌شود. اگر این بازی‌ها مناسب با سن بچه‌ها باشد می‌تواند خیلی در پرورش خلاقیت آنها تأثیر بگذارد. باهم چند بازی مفید برای تقویت خلاقیت را مرور می‌کنیم.

آب بازی

این بازی برای کودکان محدوده سنی ندارد. اگر دقت کنید همه بچه‌ها در هر سنی به آب‌بازی علاقه خاصی دارند. در یک دوره خاصی اکثر بچه‌ها از حمام می‌ترسند که این ترس به مرور و با انجام بازی‌های مخصوص در آب از بین می‌رود. آب بازی باعث تسکین عصبانیت‌های کودک شده و کودک از طریق آن از ناراحتی‌ها، فشارها و تنش‌ها دور می‌شود و احساس آرامش می‌کند.

چون کودکان آب بازی را دوست دارند از این طریق می‌توان مفاهیم و مطالب بسیاری را به آنها یاد داد. آب‌بازی کمک می‌کند تا بچه‌ها افکار خلاقشان را رشد بدهند. آنها ساعت‌ها وقتشان را صرف آب بازی می‌کنند. والدین و مربیان می‌توانند به وسیله بازی‌های متنوع و از طریق پرسش‌های مختلف، تفکر خلاق را در کودکان پرورش دهند.

کودکان از طریق آب بازی یاد می‌گیرند که بعضی وسایل در آب فرو می‌رود و بعضی روی آن شناور می‌مانند (سنگ، چوب، پلاستیک، فلز و …) بعضی اجسام مثل اسفنج، پارچه و کاغذ آب را به خود جذب می‌کنند و بعضی مثل پلاستیک آب را به خود جذب نمی‌کنند. کودک در سنین بالاتر از طریق آب بازی با منابع آب، مثل چشمه، قنات، رود، دریا و دریاچه آشنا می‌شود.

بازی با لغات

برای بچه‌هایی که قادر به خواندن هستند، بازی با کلمات به فکر کردن خلاقانه آنها کمک می‌کند. با این کار کودکان تداعی معانی خلاقانه و ارتباط‌های عناصر مختلف را یاد می‌گیرند. مثلاً یک لیست از ۴ تا ۵ لغت که با هم ارتباط ندارند را بنویسید بعد یک لغت مرتبط با یکی از آن لغت‌ها را به او نشان دهید. او باید سعی کند ربط این لغت با کلمه درست را پیدا کند.

نقاشی

طراحی و نقاشی همیشه یک راه تقویت خلاقیت بچه‌هاست. طراحی کردن به کودکان اجازه می‌دهد که با موضوعاتی که خیلی راحت تغییر شکل می‌دهند، به جای موضوعات ثابت، بازی کنند. یک ایده برای بازی طراحی، آموزش فکر کردن و حدس زدن است. از کودکتان بخواهید خط‌خطی‌های ساده‌ای بر روی کاغذ بکشد و بعد سؤال کنید این خط‌ها شبیه چه چیزهایی می‌توانند باشند. و در آخر می‌توانید با اضافه کردن شکل‌هایی به این خطوط طرح جدیدی بسازید.

داستان گویی

این کار شاید بازی نباشد اما می‌تواند خلاقیت فرزندان را خیلی زیاد تقویت کند. برای جلب توجه بیشتر کودکان داستان‌های خود را برای او تعریف کنید. از شخصیت‌های واقعی در اطراف او و فضای خانه خود برای تصویرسازی و شخصیت‌های داستان استفاده کنید. هرچه فضا و شخصیت‌ها آشناتر باشند، کودک توجه بیشتری به داستان نشان خواهد داد. به این ترتیب، ذهن کودک سعی می‌کند داستان را تصویرسازی کند و با این بازی و سرگرمی خوب، هم‌‎زمان خلاقیت ذهنی فرزند را نیز پرورش می‌دهید.

موسیقی

شنیدن موسیقی در هر سنی برای بچه‌ها جذابیت خاص خودش را دارد. شما هم می‌توانید از موسیقی برای تقویت خلاقیت بچه‌ها استفاده کنید. وقتی که کودک با سازهای اسباب‌بازی خود صدا تولید می‌کند، آواز می‌خواند و شاد است، درواقع در حال بروز استعدادهای ذاتی خود است. شما با تحسین و تشویق او می‌توانید این ابتکارات را در ذهن او پرورش دهید.

دنیای الکترونیکی

بچه‌های نسل جدید خیلی از بازی‌ها و فضاهای واقعی دور شدند و به شدت به دنیای مجازی و الکترونیکی چسبیده‌اند. این اتفاق خلاقیت بچه‌ها را از بین برده و آنها را میخکوب فضای مجازی کرده است. برای اینکه ذهن کودک باز باشد و بتواند خیال‌پردازی کند، باید تا حد امکان استفاده از وسایل الکترونیک را کم کنید.

درست است که وقتی موبایل خود را دست او می‌دهید، سرگرم میشود‌ و دیگر سروصدا و شیطنت نمی‌کند اما این کار موجب کاهش خلاقیت ذهنی بچه‌ها می‌شود. تماشای تلویزیون و برنامه‌های تلویزیونی وقت او را پر می‌کنند و اجازه نمی‌دهند فرزندتان خیال‌پردازی کند.روانشناسان مرتب تأکید می‌کنند که کودکان زیر دو سال نباید پای تلویزیون بنشینند. کودک باید حداکثر ۳۰ دقیقه اجازه تماشای تلویزیون را داشته باشد. بیش از این، قوه تخیل و خلاقیت‌های او کمرنگ می‌شود.

نمایش

نمایش و ایفای نقش‌های مختلف به کودک کمک می‌کند تا خود را جای شخصیت‌های مختلف بگذارد. با این کار هم کودک سرگرم می‌شود و هم قوه خلاقیتش رشد می‌کند. شما باید برای این کار به او کمک کنید و برایش امکانات و فضای مناسب را تهیه کنید. به طور مثال، اگر دوست دارد نقش دکتر را ایفا کند، برایش وسایل پزشکی بخرید تا نقشش را بازی کند.

دوستان خیالی

همه بچه‌ها از یک سنی به بعد با یک شخصیت خیالی زندگی می‌کنند. با او حرف می‌زنند و با او بازی می‌کنند. در مراحل رشد کودک بسیار طبیعی است که دوستان خیالی داشته باشد. این دوستان از قوه تخیل بسیار قوی در کودکان به وجود می‌آید. بچه‌هایی که این شخصیت‌ها برایشان جدی و پر رنگ‌تر است اصولاً رفتار اجتماعی بهتر و هراس اجتماعی کمتری دارند. می‌توانید وقتی که فرزند شما در حال بازی با دوستان خیالی خود است در جمع آنها حضور داشته باشید و تا زمانی که رفتار بد یا اشتباهی از فرزند سر نزده است، او را همراهی کنید.

تفکیک دنیای واقعی و خیال

از یک جایی به بعد لازم است برای بازی و سرگرمی‌های کودک محدودیت تعیین کنید. به طور مثال، اگر کودک دوست دارد نقش دزد یا پلیس را بازی کند و اطراف خانه بگردد، اشکالی ندارد اما باید بداند زمان شام باید به دنیای واقعی بازگردد و سر میز بنشیند و غذایش را بخورد. باید بداند در کنار تخیل، دنیای واقعی هم هست که باید همیشه در ذهن خود داشته باشد.

بازی با لباس‌ها

بیشتر دختربچه‌ها از یک سنی به ملکه‌ها و شخصیت‌های رؤیایی علاقه‌مند می‌شوند و پسرها به زورو و بت من و سوپرمن دل‌بستگی پیدا می‌کنند. سعی کنید با لباس‌های مختلف این نقش‌ها را با بچه‌ها بازی کنید و قوه تخیل آنها را قدرتمند کنید. بیشتر اجازه دهید او از تخیلش کمک بگیرد و داستان بازی را بسازد.

بازی با ابرها

اگر بتوانید با فرزندتان به محیط باز مثل پارک بروید می‌توانید خیلی خوب با ابرها بازی کنید و قصه بسازید. بگذارید کودک شما تصویری که از ابرها می‌بیند بگوید. گوسفند، مداد، خرس، هواپیما، ماشین یا هر چیزی که به نظرش برسد در پرورش خلاقیتش به او کمک می‌کند. با این کار به او یاد می‌دهید که حتی درباره عادی‌ترین چیز‌ها می‌توان بی‌‌‌نهایت خیال‌پردازی کرد.

پیاده‌روی

راه رفتن با بچه‌ها در خیابان خودش می‌تواند یک بازی پر از خلاقیت باشد. در خیابان نزدیک خانه قدم بزنید و از او سؤال‌هایی بپرسید که پاسخی آزاد دارند، مثلاً: «به نظرت اون هاپو به چی داره نگاه می‌کنه؟» او را تشویق کنید با اشاره آن‌ها را به شما نشان دهد. اگر دقت کنید بچه‌ها دیدگاه متفاوتی دارند، همه چیز برایشان تازگی داشته، جدید و جالب است.

آشپزی

بازی جذاب بچه‌ها به خصوص دخترها آشپزی است. اجازه بدهید کودکتان مواد لازم سوپ را از تمام خانه انتخاب کند. هر چیز بدون خطر که در قابلمه‌ای بزرگ جا شود، برای این کار خوب است. مادربزرگ یا عروسک پارچه‌ای کودکتان می‌تواند میهمان مناسبی باشد. فایده این کار این است که با استفاده از اشیاء معمول به شیوه‌های غیرمعمول کودکتان را تشویق می‌کنید با ذهن بازتری به جهانی که در آن زندگی می‌کند، فکر کند.

بازی با ماکارونی

اگر کودک ۲ تا ۴ ساله دارید این یکی از بازی‌های مورد علاقه او خواهد بود. ماکارونی به خاطر شکل و بافت خاصش، امکان‌ زیادی برای بازی فراهم می‌کند. در مورد بچه‌های کوچک‌تر می‌توانید از ماکارونی‌های بزرگ لوله‌ای استفاده کنید.برای بچه‌های ۴ ساله یک ظرف کوچک از ماکارونی را به همراه یک نخ کاموا در اختیار کودک قرار بدهید و او را تشویق کنید که ماکارونی‌ها را نخ کند و یک گردنبند از ماکارونی درست کند. این بازی باعث تقویت ماهیچه‌های کوچک دست می‌شود و بین چشم و دست کودک، هماهنگی ایجاد می‌کند.

برای همین رده سنی بازی با آینه هم کار جالبی است. در یک روز آفتابی، با انداختن نور آینه روی اشیای مختلف می‌توانید کودک را تشویق کنید که نام آن‌ها را به زبان بیاورد. از او بخواهید که لکه‌های کوچک نور را تعقیب کند یا خودش، نور را به دیوار بتاباند. از یک لیوان، برای شکست نور استفاده کنید و رنگ‌های مختلف نور را به کودک نشان دهید. برای این کار می‌توانید از چراغ‌قوه‌های رنگی هم استفاده کنید و بخواهید بچه دنبال نور بدود. هدف این بازی، تشویق حس کنجکاوی کودکان و ایجاد هیجان مشترک بین والدین و کودک است.

رنگ بازی

بچه‌های ۳ تا ۶ ساله بهتر می‌توانند این بازی را انجام دهند. رنگ گواش را رقیق کنید و در کاسه‌های کوچک بریزید. سبزی‌های مختلف مثل لیمو، فلفل دلمه‌ای، سیب‌زمینی، پیاز، هویج، کاهو یا کلم را از وسط ببُرید و کودک را تشویق کنید که سبزی‌های را داخل گواش فرو کرده و اثر آن را روی مقوا امتحان کند.سبزی‌های مختلف، شکل‌های مختلف و جالبی ایجاد می‌کنند. می‌توانید کودک را تشویق کنید که دست یا پایش را داخل کاسه فرو ببرد و اثر آن را روی مقوا ببیند. این بازی باعث تقویت حس خلاقیت کودک می‌شود.

بازی با حبوبات

برای بچه‌های بالای سه سال انداختن اشیا در یک ظرف یا آب خیلی لذت‌بخش است. یک کاسه کوچک با حبوبات مختلف را همراه یک بطری کوچک آب‌معدنی خالی، به او بدهید. کودک معمولاً شروع به انداختن حبوبات داخل بطری می‌کند. این کار باعث تقویت ماهیچه‌های کوچک دست و ایجاد هماهنگی بین چشم و دست می‌شود. خالی کردن و تکان دادن بطری سر و صداهایی ایجاد می‌کند که برای کودک جالب است. کودک را تشویق کنید که حبوبات را دسته‌بندی کند. با این کار توجه کودک به رنگ و شکل مختلف حبوبات، جلب می‌شود.

در نهایت همه این بازی‌ها در خانه ممکن است باعث شلوغی و به هم ریختگی زیادی شود. سعی کنید از به هم ریختگی ناراحت نشوید. هنگامی که کودکان و حتی بزرگسالان در حالت خلاقیت خود به سر می‌برند، همه‌چیز به سرعت به هم می‌ریزد. دفعات بعد که کودکتان از شما درخواست این بازی‌ها، به خصوص آب‌بازی یا رنگ بازی را کرد، به او فضای کافی بدهید و یا اگر هوا خوب و شرایط مناسب است او را به حیاط و یا بیرون از خانه ببرید. احتمالاً باید آن به هم ریختگی را هم خودتان جمع کنید ولی خلاقیت کودک شما بر آن ارجحیت دارد.