گیاه قهوه به مشکل پسندی و حساسیت بیش از حد به شرایط اقلیمی معروف است و معروف ترین گونه های آن تنها در ارتفاع خاصی از برخی مناطق گرمسیری می رویند. از طرفی، گرده افشان های این گیاه هم نسبت به تغییر شرایط آب و هوایی بسیار حساس هستند.

تحقیقات اخیر نشان می دهند تغییر وضعیت اقلیمی به تنهایی می تواند تولید قهوه در قاره آمریکا را تا ۸۰ درصد کاهش دهد و علاوه بر آن، محدودیت دسترسی این گیاه به گرده افشان ها هم باعث افت بیشتر حجم تولید خواهد شد.

قهوه و آب و هوا

تنها دو نوع قهوه در مقیاس وسیع کشت می شود. یکی از آنها «روبوستا» نام دارد که در برابر گرما و حشرات، مقاوم تر است و به همین دلیل در بخش های وسیعی از مناطق استوایی رشد می کند. البته طعم این نوع قهوه چندان مطبوع نیست، اما مقدار کافئین آن به قدری بالاست که می تواند سرعت ضربان قلب را تا دو برابر بیشتر از دیگر انواع قهوه افزایش دهد.

نوع دیگر قهوه، عربیکا نام دارد که طعمی غنی و دلنشین را فراهم ساخته اما نسبت به شرایط رشدش بسیار حساس است و در راستای خط استوا فقط در ارتفاع بالای ۱۰۰۰ متر رشد می کند، ضمن اینکه در نقاط نزدیک به استوا در ارتفاع بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر و مطابق با الگوی خاص بارندگی می روید.

البته چندین گونه ترکیبی روبوستا-عربیکا نیز کشت شده اما از آنجا که تشکیل دانه در این گیاه به حدود ۴ سال زمان نیاز دارد، دستیابی به نتیجه مطلوب مستلزم سال ها تحقیق و آزمایش خواهد بود.

مشخصاً برای گیاهی با این سطح حساسیت، تغییرات اقلیمی بسیار مشکل ساز هستند. در بیشتر مناطقی که به کشت قهوه مشغولند، افزایش دما باعث شده تا گیاهان به ارتفاعات بالاتر منتقل شوند و بنابراین به تدریج، زمین کمتری برای کشت در اختیار آنها قرار می گیرد.

تحقیقات اخیر نشان می دهند در مجموع، مناطق مساعد برای کشت قهوه عربیکا تا اواسط قرن حاضر به نصف مقدار کنونی خواهد رسید.

بررسی دقیق تر

در تحقیق دیگری با استفاده از ۳۶ مدل مختلف اقلیمی برای پیش بینی وضعیت آب و هوا در سال های ۲۰۴۰ تا ۲۰۶۰، نوزده عامل مؤثر بر تولید قهوه شناسایی شد.

این تحقیق که با دقت بسیار بالا (با تفکیک ۱ کیلومتری) به انجام رسید، نشان داد برخلاف پیش بینی های قبلی، وسعت مناطق مستعد برای کشت قهوه با کیفیت بین ۷۰ الی ۸۸ درصد کاهش خواهد یافت.

گرده افشان ها

همان طور که گفتیم، قهوه وابستگی شدیدی به گرده افشان ها دارد و مهم ترین گرده افشان برای قهوه، زنبورها هستند. اکثر گونه های زنبور محلی هم نسبت به تغییرات اقلیمی حساسند و به همین دلیل به عنوان یکی از عوامل تعیین کننده در تحقیق فوق در نظر گرفته شدند.

نتایج نشان می دهد در حال حاضر مشکلی از نظر گرده افشان ها دیده نمی شود، اما با گرم تر شدن این مناطق، احتمال کوچ این حشرات و کاهش تنوع زیستی آنها وجود دارد که می تواند مشکلات تولید قهوه را افزایش دهد.

تغییرات اقلیمی کشورهای وابسته به تولید قهوه را تحت تأثیر قرار می دهد

گفتنیست علاوه بر مشکل جهانی در تأمین این نوشیدنی پر مصرف، تغییرات اقلیمی می تواند مشکلات محلی را در برخی کشورها به وجود آورد. مثلاً برخی کشورها همچون هندوراس و نیکاراگوآ همین حالا هم با کمبود زمین های مناسب پرورش قهوه مواجهند، در حالی که اقتصاد آنها وابستگی زیادی به این دانه ارزشمند دارد.

بنابراین می توان کاهش تولید و افزایش قیمت قهوه را هم به فهرست اثرات جبران ناپذیر تغییرات اقلیمی و گرم تر شدن زمین اضافه کرد.