پیش از پرداختن به معرفی رشته مهندسی شیمی شایان ذکر است که اشاره کنم تفاوت عمده رشته مهندسی شیمی با رشته شیمی ( محض و کاربردی ) در این است که کار مهندس شیمی طراحی است ، در حالی که دانش آموخته رشته شیمی ( محض و کاربردی )  با علوم پایه شیمی محض و کارهای آزمایشگاهی سر و کار دارد.

    هرچند در این رشته دروس شیمی وجود دارد اما شباهت رشته مهندسی شیمی بیشتر به رشته های مهندسی و به ویژه رشته مهندسی مکانیک گرایش حرارت و سیالات است تا به رشته شیمی.

مهندسی شیمی:

•      به عنوان یک تعریف کلی مهندسی شیمی ( Chemical Engineering ) عبارت است از بکارگیری و استفاده از علوم فیزیک و شیمی  توأم با در نظر گرفتن معیار های  اقتصادی برای طراحی و تولید یک فرایند یا واحد صنعتی.

•      پایه و اساس رشته مهندسی شیمی بر مبنای سه درس اصلی ریاضی، فیزیک و شیمی است در حالی که سایر رشته های مهندسی فقط بر پایه ریاضی و فیزیک استوار است بنابراین می توان گفت که وسعت دانش مهندسین شیمی از سایر رشته های مهندسی بیشتر است.

این رشته مناسب چه کسانی است؟

      کسانی باید این رشته را انتخاب کنند که اولا علاقه خاصی به درس شیمی داشته و ثانیا مهارت و توانایی و علاقه  لازم  در تحلیل مسائل مربوط به درس های ریاضی و فیزیک را دارا باشند، چون همانطور که گفته شد مهندسی شیمی بر پایه این سه علم بنا شده است. علاوه براین بهتر است که متقاضیان این رشته در زمینه های انجام پروژه های عملی و  آزمایشگاهی فعال بوده و به آن علاقه خاصی داشته باشند.

ویژگی های شخصیتی تاثیر گذار :

جستجوگر: شخصیت جستجوگر غالبا تمایل به کار با ایده ها و تفکر زیاد دارد. شخص علاقمند به جستجوی حقایق و کشف مسائل بصورت ذهنی باشد.

واقعگرا: مشاغل واقعگرا غالبا شامل فعالیت های کاربردی و عملی می باشند. آنها اغلب در ارتباط با دنیای واقعی ، مواد یا ماشین ها هستند. اغلب کار در بیرون است و زیاد درگیر کاغذ بازی یا کار در کنار دیگران نیست.

در دانشگاه : 

 مهندسی شیمی شامل حدود ۱۴۵ واحد درسی از جمله دروس عمومی و علوم پایه و دروس تخصصی مهندسی شیمی است.

واحد های درسی :

درس های اصلی بجز دروس شیمی در این رشته عبارتند از:

• ترمودینامیک (شاخه‌ای از علوم طبیعی است که به بحث راجع به گرما و نسبت آن با انرژی و کار می‌پردازد.)

•  انتقال جرم (یکی از شاخه‌های پدیده‌های انتقال است که به بررسی انتقال ماده در اثر اختلاف پتانسیل شیمیایی می‌پردازد.)

• مکانیک سیالات ( علم مربوط به تحلیل حرکت و رفتار سیالات(مایعات و گازها))

 به عنوان یک دانشجوی رشته مهندسی شیمی لازم است اشاره کنم که در این رشته در دانشگاه مطالب بصورت تئوریک آموزش داده می شوند و استفاده عملی از آنها هنگام کار است، که تجلی واقعی پیدا می کند.

     از مهم ترین نرم افزار ها می توان ASPEN PLUS و HYSYS و COMSOL و FLUENT و … را برشمرد. شایان ذکر است که این نرم افزار ها شباهتی به نرم افزار های رشته مهندسی کامپیوتر ( نرافزار و سخت افزار) و مهندسی برق ندارند و غالبا نیازی به کد نویسی و برنامه نویسی ندارند بلکه در واقع نرم افزار های شبیه سازی هستند که به کمک آنها واحدها و فرایندهای شیمیایی را قبل از ساخت و راه اندازی آن شبیه سازی می کنند.

ادامه تحصیل :

همانطور که میدانیم رشد روز افزون صنایع و کارخانه ها و همچنین روی آوردن کارخانه های پتروشیمی به ارائه مشتقات ارزنده تر نفت خام به لحاظ قیمت در بازارهای جهانی ، مانند انواع پلیمر ها و سوخت ها و … باعث شده است که این بخش از صنعت کشور تشنه جذب مهندسین متخصص شیمی در گرایش ها ی مختلف و رده ها بالاتر از کارشناسی باشد.

گرایش های کارشناسی ارشد و دکترا :

•    طراحی فرایند

•    فرایندهای جداسازی

•    پدیده های انتقال

•    ترموسنیتیک و کاتالیست

•    مدلسازی

•   شبیه سازی و کنترل

•   فراوری و انتقال گاز

•   صنایع پتروشیمی

•   صنایع غذایی

•   نانو فناوری

•   پلیمر

•   زیست پزشکی

•   انرژی

•   انرژی های تجدید پذیر

•   محیط زیست

•   بیو تکنولوژی

•   داروسازی

بعد از فارغ التحصیلی :

•      به دور از اغراق میتوان گفت تقریبا تمامی شرکت ها وکارخانه های صنایع شیمیایی به  مهندسین شیمی نیاز دارند.

•      کار در واحدهای پتروشیمی ، کارخانجات تولید صنایع غذایی ، صنایع دارویی ، مواد شوینده ، آرایشی و بهداشتی و حتی شرکت های مهندسین مشاور ( محیط کار بسیار مناسب برای خانم ها ) نیز جزء فرصت های شغلی مناسب برای مهندسین شیمی بشمار می آیند.

•      مهندسان شیمی علاوه بر طراحی و تولید محصولات در زمینه هایی مثل محیط زیست ، تحقیقات ، انرژی هسته ای و توسعه منابع جدید انرژی نیز می توانند فعالیت کنند.

وضعیت رشته مهندسی شیمی در جهان:

• مهندسی شیمی یکی از پرطرفدارترین رشته های مهندسی برای کسانی است که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند؛به ویژه گرایش هایی مثل بیو تکنولوژی،محیط زیست،انرژی های تجدید پذیر،انرژی،ترمو سنیتیک و کاتالیست و نانو فناوری که در ایران نوپا و جدید هستند برای اخذ پذیرش (Apply) در دانشگاه های معتبر اروپا و کانادا و آمریکا بسیار مناسبند.

از بهترین و مهم ترین دانشگاه های نامی در رشته مهندسی شیمی در سطح جهان و دیگر کشورها  میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

•      Massachusetts Institute of Technology (MIT)

• University of Oxford

• Stanford University

• University of Michigan