وقایع تلخ و شیرین و تغییرات مثبت و منفی که در زندگی انسان رخ داده به دلایلی نظیر علاقمندی، دانش‌اندوزی، کنجکاوی، تمایل به پیشرفت و غیره مورد توجه او بوده است.

در تاریخ با روش مشاهده غیرمستقیم به مطالعه پدیده‌ها پرداخته می‌شود. زیرا موضوع مطالعات تاریخی مربوط به گذشته است اما در علوم تجربی پدیده‌های مورد مطالعه در زمان حال وجود دارد.

تنها راه مطالعه گذشته‌ها مشاهده غیرمستقیم است که با کمک ابزارها و روشهای ویژه و با استفاده از اخبار و آثار صورت می‌گیرد. چون این کار با کمک عقل انجام می‌پذیرد به آن تجربه عقلی می‌گویند.

در علوم تجربی امکان مطالعه و بررسی پدیده ها با استفاده از معیارهای قابل اندازه‌گیری وجود دارد.

در صورتیکه نتایج حاصل از مطالعات علوم تجربی مشخص بوده و بارها مورد آزمایش قرارگیرد، بطوریکه همگان در مورد این نتایج متفق‌القول باشند، این امر به پیدایش قانون منجر می‌شود. که قابل تعمیم بر موارد همانند آزمایش است.

نتایج مطالعات تاریخی افراد مختلف درباره‌ی یک موضوع کاملاً یکسان نیست. بنابراین نتایج حاصل از مطالعه‌ی پدیده‌های تاریخی نسبت به علوم تجربی نسبی‌تر است.

محسوسات: شامل بناها، ابزارها، سکه‌ها و نقشها.

معقولات: هرنوع استنباطی که انسان از طریق استدلال یا تخیل برای درک گذشته انجام می‌دهد.

ثروت حقیقی بشر تمدن است.

اگر در هر زمانی دستاوردهای بشر به دست فراموشی سپرده می‌شد امکان تکمیل آن وجود نداشت و تمدن امروزی بوجود نمی‌آمد.

پس از اختراع خط علاوه بر نقالان و قصه‌گویان عده‌ای به عنوان واقعه‌نویس یا تاریخ‌نویس به شرح رخدادها می‌پرداختند. آنان علاوه بر شرح رویدادها به ثبت تاریخ آن نیز توجه داشتند.

امروزه به دلیل گسترش حوزه‌ی علم تاریخ و توسعه‌ی فنون و روشهای آن، تحقیق درباره‌ی تاریخ و تدریس آن بصورت حرفه‌ای تخصصی درآمده است.

مورخ باید بتواند گزینش و گزارش دقیق و حساب‌شده‌ای در مورد وقایع انجام دهد تا زبان گویا و بازگو کننده راستین گذشته‌ها باشد.

مورخ علاوه بر ثبت و نقل گذشته‌ها و گزینش در آنها باید به بازگویی و شرح و توضیح تاریخ نیز بپردازد، زیرا جامعه و فرهنگ بشری مدام در حال تحول و تغییر است.

رابط میان گذشته و حال همان مورخ است.

سومین صفت یک مورخ به عنوان قاضی اعمال گذشتگان عدالت اوست.

چهارمین صفت مورخ، داشتن دانش گسترده می‌باشد. مطالعه گذشته مستلزم مطالعه و تحقیق فراوان است.

هرقدر دانش و اطلاعات مورخ بیشتر باشد، قضاوت او صحیح‌تر و با اطمیان‌تر خواهد بود.

دانش مورخ هنگامی تکمیل می‌شود که علاوه بر علوم انسانی، از دستاوردهای علوم دیگر نیز برای تکمیل دانسته‌های خود استفاده کند مانند زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، شیمی، پزشکی و نجوم.

پنجمین صفت یک مورخ داشتن قدرت اندیشه و تفکر ‌(تجزیه و تحلیل) است.

نخستین مرحله‌ی‌کار مورخ در زمینه پژوهش تاریخی، انتخاب موضوع است.

مورخ سپس به تفکر درباره اخبارگردآمده و قضاوت درباره‌ی آنها می‌پردازد= سنجش و گزینش

آنتونی گیدنز جامعه‌شناس می‌گوید: تغییراتی که در شیوه‌های زندگی انسان از دویست‌سال پیش تا به‌حال اتفاق افتاده بسیار فراگیر بوده است، مثلاً امروزه ما شاهد شهرهای بزرگ با جمعیت‌ها و ساختمان‌های بسیارزیاد و گسترده هستیم، اما دردوران‌های گذشته هرگز چنین نبوده؛ بلکه انسان‌‌ها در گروه‌های کوچک و در اجتماعات روستایی زندگی می‌کرده‌اند. حتی در اوج پیشرفته‌ترین تمدن‌های کهن مانند روم باستان کمتر از ۱۰ درصد جمعیت در نواحی شهری زندگی می‌کرده‌اند.

جامعه‌شناسی هم‌چنین به مطالعه‌ی چگونگی تحولات تاریخی جوامع نیز می‌پردازد؛ و در پی علل حاکم بر این تغییرات و دگرگونی‌هاست.